Chính sách về ESG: Doanh nghiệp cần hiểu gì về chính sách và quy định hiện hành?

Trong bối cảnh phát triển bền vững trở thành xu hướng toàn cầu, chính sách về ESG (Environmental – Môi trường, Social – Xã hội, Governance – Quản trị) đang định hình cách doanh nghiệp hoạt động tại Việt Nam. Chính sách về ESG không chỉ là tập hợp các quy định mà còn là kim chỉ nam giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu quốc tế, giảm rủi ro pháp lý và nâng cao uy tín. 

Vậy chính sách về ESG bao gồm những gì, và doanh nghiệp cần nắm rõ điều gì để tuân thủ? Trong bài viết này, hãy cùng IBS tìm hiểu chi tiết các chính sách và quy định hiện hành tại Việt Nam.

1. Chính sách về ESG là gì?

Chính sách về ESG đề cập đến hệ thống các quy định và luật lệ nhằm đảm bảo doanh nghiệp hoạt động theo ba trụ cột: Môi trường, Xã hội, và Quản trị. Đây là nền tảng để doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm bền vững, từ giảm phát thải khí nhà kính, đảm bảo quyền lợi lao động, đến duy trì quản trị minh bạch.

• Môi trường: Quy định về kiểm soát phát thải, quản lý tài nguyên, và bảo vệ môi trường.
• Xã hội: Chính sách về quyền lao động, bình đẳng giới, và trách nhiệm cộng đồng.
• Quản trị: Yêu cầu về chống tham nhũng, minh bạch tài chính, và quản lý rủi ro.

Hiểu rõ chính sách về ESG giúp doanh nghiệp tuân thủ luật pháp, đáp ứng yêu cầu đối tác quốc tế, và xây dựng lợi thế cạnh tranh.

2. Tầm quan trọng của chính sách về ESG tại Việt Nam

Việt Nam đang đẩy mạnh hội nhập kinh tế toàn cầu, và chính sách về ESG đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững. Dưới đây là những lý do chính:

Thực hiện cam kết quốc gia

Việt Nam cam kết giảm thiểu phát thải và hướng đến việc đạt Net Zero vào năm 2050 hoặc muộn nhất là 2100 theo mục tiêu được đề ra trong Hiệp định Paris, với các chính sách trong chính sách về ESG nhằm giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy tăng trưởng xanh. Các quy định này buộc doanh nghiệp phải kiểm kê khí nhà kính (KNK) và áp dụng các biện pháp giảm phát thải.

Đáp ứng yêu cầu quốc tế

Các thị trường lớn như EU sẽ  áp dụng Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) từ 2026, yêu cầu doanh nghiệp xuất khẩu báo cáo phát thải. Chính sách về ESG tại Việt Nam giúp doanh nghiệp chuẩn bị cho các yêu cầu này, tránh chi phí phạt và giữ vững vị thế trên thị trường toàn cầu.

Giảm rủi ro pháp lý

Việc tuân thủ chính sách về ESG, chẳng hạn như Luật Bảo vệ Môi trường 2020, giúp doanh nghiệp tránh các hình phạt nghiêm khắc, như phạt tiền hoặc đình chỉ hoạt động do vi phạm quy định về phát thải hoặc lao động.

Nâng cao uy tín và thu hút đầu tư

Doanh nghiệp tuân thủ chính sách về ESG sẽ thu hút các quỹ đầu tư bền vững và xây dựng niềm tin với khách hàng, đặc biệt trong bối cảnh người tiêu dùng ngày càng ưu tiên các thương hiệu có trách nhiệm xã hội.

3. Các quy định chính trong chính sách về ESG tại Việt Nam

Hiện nay, chính sách về ESG tại Việt Nam chưa được thể hiện qua một bộ luật riêng biệt, mà được tổng hợp từ nhiều văn bản quy phạm pháp luật. Những văn bản này thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong việc nội luật hóa các cam kết quốc tế, đồng thời thúc đẩy doanh nghiệp thực hiện phát triển bền vững thông qua trách nhiệm môi trường, xã hội và quản trị minh bạch.

Chính sách về ESG – Khía cạnh môi trường (E)

Quy hoạch Điện VIII

Một trong những nội dung then chốt trong chính sách về ESG là Quy hoạch Điện VIII, được phê duyệt năm 2023. Quy hoạch này hướng đến việc phát triển năng lượng bền vững, tăng tỷ trọng điện năng từ năng lượng tái tạo lên 50% vào năm 2050. Đây là bước đi phù hợp với cam kết giảm phát thải khí nhà kính của Việt Nam tại COP26, thể hiện rõ tinh thần ESG trong quy hoạch phát triển hạ tầng quốc gia.

Chiến lược Quốc gia về Biến đổi Khí hậu đến năm 2050

Ban hành theo Quyết định 896/QĐ-TTg năm 2022, chiến lược này đặt ra mục tiêu giảm phát thải, thích ứng với biến đổi khí hậu, phát triển công nghệ xanh và nông nghiệp bền vững. Doanh nghiệp cần chủ động cập nhật nội dung của chiến lược này, để điều chỉnh hoạt động sản xuất phù hợp với chính sách về ESG đang được nhà nước khuyến khích và triển khai.

Đề án Phát triển Kinh tế Tuần hoàn

Theo Quyết định 687/QĐ-TTg năm 2022, chính sách về ESG được thể hiện qua việc khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn, sử dụng tài nguyên hiệu quả, tái chế và tái sử dụng. Điều này giúp giảm chất thải và tối ưu hóa chuỗi giá trị sản xuất – tiêu dùng.

Chiến lược Bảo vệ Môi trường quốc gia đến năm 2030

Với mục tiêu giảm ô nhiễm, bảo vệ đa dạng sinh học và cải thiện chất lượng sống, Chiến lược Bảo vệ Môi trường (QĐ 450/QĐ-TTg) là nền tảng quan trọng trong chính sách về ESG. Doanh nghiệp cần nắm vững các chỉ tiêu, định hướng trong chiến lược này để đảm bảo hoạt động kinh doanh không ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường.

Luật Bảo vệ Môi trường 2020

Luật này cùng các văn bản hướng dẫn dưới luật là công cụ quan trọng trong chính sách về ESG. Nội dung luật yêu cầu doanh nghiệp đánh giá tác động môi trường, kiểm soát phát thải, quản lý chất thải, bảo tồn đa dạng sinh học… Đây là cơ sở để cơ quan chức năng kiểm soát ESG trong hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Chính sách về ESG – Khía cạnh xã hội (S)

Bộ luật Lao động 2019

Chính sách về ESG không thể thiếu yếu tố con người. Bộ luật Lao động quy định rõ quyền lợi người lao động, như bảo hiểm xã hội, an toàn lao động, chống phân biệt đối xử và bảo vệ nhóm yếu thế. Doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm ngặt để đảm bảo môi trường làm việc công bằng và nhân văn.

Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023

Luật này bảo vệ người tiêu dùng khỏi các hành vi gian lận, thông tin sai lệch về sản phẩm/dịch vụ. Việc tuân thủ luật là một phần thiết yếu trong chính sách về ESG, góp phần tạo niềm tin và xây dựng hình ảnh doanh nghiệp có trách nhiệm.

Luật Ngân hàng và chế định tài chính

Chính sách về ESG còn thể hiện trong việc đảm bảo an toàn và minh bạch cho người dùng dịch vụ tài chính. Các quy định hiện hành yêu cầu các ngân hàng, tổ chức tín dụng phải công khai thông tin, minh bạch phí dịch vụ và bảo vệ người vay tiêu dùng.

Nghị định 13/2023/NĐ-CP – Bảo vệ dữ liệu cá nhân

Nghị định này đánh dấu bước tiến lớn trong chính sách về ESG tại Việt Nam. Việc bảo vệ dữ liệu cá nhân trở thành nghĩa vụ pháp lý bắt buộc, giúp bảo vệ quyền riêng tư và tăng cường an toàn thông tin – yếu tố ngày càng được chú trọng trong môi trường số.

Chính sách về ESG – Khía cạnh quản trị

Luật Doanh nghiệp 2020 và Luật Đầu tư 2020

Chính sách về ESG tại khía cạnh quản trị yêu cầu doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm môi trường và trách nhiệm xã hội trong đầu tư. Các quy định cấm gia hạn dự án sử dụng công nghệ lạc hậu thể hiện rõ quyết tâm của chính phủ trong việc khuyến khích doanh nghiệp đổi mới và phát triển bền vững.

Luật Chứng khoán 2019 và Nghị định 155/NĐ-CP

Chính sách về ESG tại thị trường chứng khoán quy định công khai thông tin minh bạch, báo cáo tài chính định kỳ và các vấn đề quản trị công ty. Đây là nền tảng để tăng cường niềm tin của nhà đầu tư và thị trường đối với doanh nghiệp.

Thông tư 96/2020/TT-BTC

Thông tư này quy định về công bố thông tin trên sàn chứng khoán, tích hợp các yếu tố ESG trong báo cáo như: chính sách môi trường, lao động, quản trị công ty, trách nhiệm xã hội… Các doanh nghiệp niêm yết bắt buộc phải thực hiện, đặc biệt là các công ty IPO.

Bộ nguyên tắc quản trị công ty theo thông lệ tốt nhất 2019

Dù không bắt buộc, bộ nguyên tắc này cung cấp hướng dẫn cụ thể giúp doanh nghiệp cải thiện cấu trúc quản trị, nâng cao trách nhiệm lãnh đạo, và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về ESG. Đây là bước chuẩn bị cần thiết trong bối cảnh Việt Nam hội nhập ngày càng sâu vào nền kinh tế toàn cầu.

4. Lộ trình thực thi ESG trong chính sách tại Việt Nam

Việt Nam đã xây dựng lộ trình rõ ràng để thực thi chính sách về ESG, với các cột mốc quan trọng:

• 2022: Công bố danh sách các lĩnh vực bắt buộc kiểm kê KNK theo Quyết định 01/2022/QĐ-TTg.
• 2024-2025: Thực hiện kiểm kê Khí nhà kính cấp cơ sở định kỳ 02 năm/lần, với báo cáo đầu tiên trước ngày 31/3/2025.
• 2026: Triển khai các biện pháp giảm nhẹ phát thải và thiết lập hạn ngạch khí nhà kính.
• 2027: Bắt đầu báo cáo giảm phát thải từ 1/1/2027 và công bố sản tín chỉ Carbon, mở đường cho thị trường giao dịch Carbon.
• 2030: Đạt trạng thái Trung hòa Carbon trong các ngành kinh tế trọng điểm.
• 2050: Hoàn thành mục tiêu Net Zero, đưa Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong về bền vững.

Những cột mốc này là định hướng để doanh nghiệp xây dựng chiến lược phù hợp với chính sách về ESG.

5. Doanh nghiệp cần làm gì để tuân thủ chính sách về ESG?

Để đáp ứng các yêu cầu trong chính sách về ESG, doanh nghiệp cần thực hiện các bước sau:

Đánh giá hiện trạng

• Thực hiện kiểm kê khí nhà kính theo tiêu chuẩn quốc tế như ISO 14064-1:2018 để xác định lượng phát thải.
• Kiểm tra điều kiện lao động và quy trình quản trị để đảm bảo tuân thủ các quy định trong chính sách về ESG.

Xây dựng chiến lược ESG

• Đặt mục tiêu cụ thể, như giảm 20% phát thải trong 5 năm hoặc cải thiện điều kiện lao động.
• Áp dụng công nghệ xanh, như năng lượng tái tạo, để đáp ứng quy định môi trường.

Đào tạo và nâng cao nhận thức

• Tổ chức các khóa đào tạo về chính sách về ESG cho nhân viên.
• Truyền thông nội bộ để thúc đẩy sự tham gia vào các sáng kiến bền vững.

Hợp tác với chuyên gia

• Hợp tác với các tổ chức chuyên môn để nhận tư vấn về kiểm kê KNK và xây dựng lộ trình Net Zero.
• Tham gia các chương trình chứng nhận ESG để nâng cao uy tín.

Báo cáo và giám sát

• Công bố báo cáo ESG định kỳ theo các tiêu chuẩn như GRI (Global Reporting Initiative).
• Theo dõi tiến độ để điều chỉnh chiến lược kịp thời, đảm bảo tuân thủ chính sách về ESG.

6. Thách thức khi tuân thủ chính sách về ESG

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, việc áp dụng chính sách về ESG tại Việt Nam vẫn đối mặt với một số thách thức:

• Chi phí đầu tư: Chuyển đổi sang công nghệ xanh hoặc cải thiện điều kiện lao động đòi hỏi nguồn vốn lớn.
• Thiếu nhận thức: Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa hiểu rõ các quy định trong chính sách về ESG.
• Hạn chế công nghệ: Một số ngành thiếu thiết bị hiện đại để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Tuy nhiên, với sự hỗ trợ từ Chính phủ và các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp có thể vượt qua những thách thức này.

7. IBS – Đồng hành cùng doanh nghiệp triển khai ESG hiệu quả

Triển khai ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị) không chỉ là một xu hướng mang tính toàn cầu, mà là chiến lược phát triển dài hạn giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút đầu tư và thích ứng với các tiêu chuẩn quốc tế.

Tuy nhiên, hành trình ESG đòi hỏi doanh nghiệp phải hiểu đúng – làm đúng – và đi cùng đúng đối tác. Tại Viện Đào tạo và Tư vấn Giải pháp Doanh nghiệp IBS, chúng tôi cung cấp một hệ sinh thái giải pháp ESG toàn diện, gồm:

• Đào tạo con người
• Tư vấn chiến lược & phát triển đội ngũ
• Kết nối giao thương
• Khai vấn & Coaching thực chiến

Đặc biệt, IBS là đơn vị độc quyền tại Việt Nam triển khai chương trình đào tạo Kiểm kê khí nhà kính theo tiêu chuẩn ISO 14064-1 và xây dựng lộ trình Net-Zero cho các ngân hàng và tổ chức tài chính.

Chương trình được thiết kế theo chuẩn quốc tế, cập nhật thực tiễn tại Việt Nam, và được bảo chứng chứng chỉ bởi Intertek – tổ chức kiểm định uy tín toàn cầu. Sự hợp tác chiến lược giữa IBS – VOS Holdings – Intertek thể hiện vai trò tiên phong của IBS trong việc kết nối doanh nghiệp Việt với các tiêu chuẩn và mạng lưới ESG toàn cầu.

Công ty Cổ Phần Viện Đào Tạo & Tư Vấn Giải Pháp Doanh Nghiệp IBS

• Địa chỉ: 35 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Nguyễn Thái Bình, Quận 1, Tp. HCM
• Website: ibsglobal.vn
• Email: info@ibsglobal.vn
• Facebook: https://www.facebook.com/ibsglobal.vn/
• Youtube: youtube.com/@ViệnĐàoTạoIBS