Gọi vốn xanh – Doanh nghiệp Việt đang bỏ lỡ cơ hội tài chính lớn nhất thập kỷ

Trong kỷ nguyên Net Zero, khi các tiêu chuẩn phát triển bền vững và giảm phát thải trở thành chuẩn mực toàn cầu, vốn xanh đang nổi lên như một công cụ tài chính chiến lược. 

Không chỉ là xu hướng, đây là cơ hội để các ngân hàng, tổ chức tài chính và doanh nghiệp định vị vai trò tiên phong trong hành trình chuyển đổi bền vững, tối ưu hóa chi phí vốn, và mở rộng quan hệ đối tác quốc tế. Hãy cùng Viện Đào Tạo IBS tìm hiểu chi tiết hơn thông qua bài viết dưới đây.

Vốn xanh là gì và tại sao lại là chiến lược tài chính thiết yếu?

Vốn xanh (green finance) là các nguồn tài chính được huy động để phục vụ cho các hoạt động, dự án hoặc sáng kiến có tác động tích cực đến môi trường. Đó có thể là các dự án năng lượng tái tạo, hạ tầng bền vững, hệ thống xử lý nước thải, kiểm soát ô nhiễm khí thải công nghiệp, hoặc cải tiến công nghệ giảm phát thải trong sản xuất.

Đối với các ngân hàng và tổ chức tài chính, vốn xanh là kênh mở rộng danh mục đầu tư ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị), trong khi với các doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt là trong lĩnh vực có lượng phát thải lớn. Vốn xanh là phương tiện giúp tiếp cận tài chính ưu đãi, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và giảm rủi ro chuỗi cung ứng toàn cầu.

Các hình thức huy động và phân bổ vốn xanh đang được áp dụng phổ biến hiện nay

Việc hiểu rõ và triển khai hiệu quả các hình thức vốn xanh không chỉ mang lại lợi ích tài chính, mà còn giúp định chế tài chính thể hiện cam kết ESG và mở rộng ảnh hưởng trong chuỗi giá trị toàn cầu. 

Dưới đây là những công cụ và cơ chế vốn xanh được sử dụng phổ biến:

Trái phiếu xanh (Green Bonds)

Trái phiếu xanh là một trong những công cụ tài chính trung và dài hạn quan trọng, được thiết kế để huy động vốn cho các dự án có lợi cho môi trường như năng lượng tái tạo, hạ tầng xanh, giao thông sạch hoặc xử lý nước thải.

Với tổ chức tài chính, việc phát hành hoặc đầu tư vào trái phiếu xanh không chỉ giúp đa dạng hóa danh mục đầu tư mà còn nâng cao uy tín thương hiệu, cải thiện xếp hạng tín nhiệm ESG và thu hút dòng vốn từ các nhà đầu tư có định hướng phát triển bền vững, đặc biệt là các quỹ đầu tư quốc tế. 

Ngoài ra, nhiều nước và tổ chức đã ban hành khung tiêu chuẩn rõ ràng (ví dụ: ICMA, EU Green Bond Standard), giúp tăng tính minh bạch và niềm tin thị trường.

Khoản vay xanh (Green Loans)

Khoản vay xanh là hình thức tín dụng với mục đích sử dụng vốn được gắn chặt với các tiêu chí môi trường. Để được phân loại là “xanh”, doanh nghiệp vay vốn cần chứng minh rằng khoản vay sẽ phục vụ cho các dự án hoặc hoạt động tạo tác động tích cực đến môi trường, ví dụ như tiết kiệm năng lượng, chuyển đổi mô hình sản xuất ít phát thải, hoặc khử carbon trong chuỗi cung ứng.

Nhiều ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng đang chủ động xây dựng bộ tiêu chí tín dụng xanh nhằm đánh giá và phân loại khách hàng. 

Các tổ chức áp dụng chính sách ưu đãi về lãi suất, thời hạn vay hoặc tài sản đảm bảo nếu dự án vay đáp ứng được các chỉ số xanh rõ ràng, từ đó góp phần chuyển hướng dòng tín dụng vào các lĩnh vực tăng trưởng tài chính bền vững.

Các quỹ đầu tư ESG/ Quỹ khí hậu

Trong xu thế quản lý tài sản có trách nhiệm, nhiều định chế tài chính, bao gồm ngân hàng đầu tư, công ty quản lý quỹ và tổ chức bảo hiểm, đang chuyển các danh mục đầu tư sang các quỹ ESG hoặc quỹ chuyên biệt về khí hậu.

Các quỹ này ưu tiên rót vốn vào doanh nghiệp có mô hình kinh doanh thân thiện với môi trường, minh bạch về công bố thông tin ESG, hoặc hoạt động trong các lĩnh vực then chốt như công nghệ xanh, giao thông điện hóa, kinh tế tuần hoàn… 

Việc tham gia các quỹ ESG không chỉ mang lại hiệu quả tài chính dài hạn mà còn giúp tổ chức tài chính quản trị rủi ro phi tài chính tốt hơn, đặc biệt trong bối cảnh các quy định công bố bắt buộc ESG đang dần mở rộng trên toàn cầu.

Nguồn vốn xanh quốc tế (ODA, viện trợ và bảo lãnh)

Một nguồn lực không thể bỏ qua là các chương trình tài trợ, tín dụng ưu đãi và bảo lãnh đầu tư từ các tổ chức tài chính đa phương như: Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA), Quỹ Khí hậu Xanh (GCF) và các tổ chức phát triển song phương khác.

Các tổ chức tài chính nội địa có thể hợp tác khai thác nguồn vốn này thông qua vai trò đồng tài trợ, đối tác tài chính trung gian, hoặc đơn vị triển khai các chương trình tín dụng vi mô xanh. 

Đặc biệt, những nguồn vốn này thường đi kèm với hỗ trợ kỹ thuật và cơ chế bảo lãnh rủi ro, giúp giảm thiểu chi phí vốn và tăng khả năng tiếp cận cho doanh nghiệp địa phương.

Vì sao vốn xanh là cơ hội tài chính lớn nhất của thập kỷ?

Khi thế giới đang gấp rút chuyển mình theo hướng phát triển phát thải thấp, vốn xanh nổi lên như một cơ hội tài chính mang tính bước ngoặt đối với các tổ chức tín dụng, ngân hàng và định chế tài chính. Những lý do chính tạo nên tiềm năng đặc biệt của dòng vốn này bao gồm:

• Quy mô thị trường vốn xanh tăng trưởng nhanh: Tính đến cuối năm 2024, tổng giá trị trái phiếu xanh toàn cầu đã vượt 2.500 tỷ USD. Việt Nam đang trở thành điểm đến đầu tư tiềm năng trong khu vực nhờ nhu cầu cao về hạ tầng xanh và đô thị bền vững, nhưng tỷ trọng vốn xanh trong hệ thống tài chính vẫn còn rất nhỏ. Đây là thời điểm để tổ chức tài chính chủ động khai phá bằng cách phát hành trái phiếu xanh, xây dựng danh mục tín dụng ESG hoặc thành lập các quỹ đầu tư bền vững.
• Cam kết Net Zero thúc đẩy chính sách ưu đãi và dòng vốn quốc tế: Từ sau tuyên bố Net Zero 2050 tại COP26, Việt Nam đã và đang hoàn thiện khung pháp lý để thu hút vốn xanh. Các tổ chức tài chính có cơ hội tiếp cận tín dụng ưu đãi từ ADB, WB, JICA, GCF… đồng thời đóng vai trò điều phối vốn cho các dự án hợp tác công – tư (PPP) trong lĩnh vực năng lượng sạch, xử lý nước, giao thông điện hóa…
• Dòng vốn toàn cầu chuyển dịch theo tiêu chuẩn ESG: Xu hướng “không đầu tư vào doanh nghiệp gây hại môi trường” khiến tiêu chuẩn ESG, GHG Protocol hay ISO 14064 trở thành điều kiện tiên quyết. Đây là cơ hội để tổ chức tài chính nâng cấp hệ thống quản trị rủi ro môi trường, đồng thời mở rộng danh mục sản phẩm phù hợp với yêu cầu vốn có điều kiện của các nhà đầu tư quốc tế.
• Áp lực ESG trong chuỗi cung ứng toàn cầu tạo nhu cầu tài chính xanh tại Việt Nam: Các tập đoàn đa quốc gia đang yêu cầu nhà cung ứng công bố dữ liệu phát thải, sử dụng công nghệ xanh và sản xuất bền vững. Tổ chức tài chính Việt cần nhanh chóng trở thành đối tác cung cấp giải pháp tài chính xanh – từ khoản vay, tín dụng carbon đến bảo hiểm môi trường – để hỗ trợ doanh nghiệp nội địa chuyển đổi, đồng thời mở rộng dư địa tăng trưởng bền vững.

Doanh nghiệp và tổ chức tài chính Việt đang đứng trước rào cản nào?

Dù vốn xanh được đánh giá là cơ hội lớn trong thập kỷ tới, nhưng thực tế cho thấy các doanh nghiệp và tổ chức tài chính Việt Nam vẫn gặp nhiều thách thức trong việc tiếp cận và triển khai.

• Thiếu chiến lược ESG bài bản và nhân sự chuyên môn: Nhiều tổ chức chưa xây dựng chiến lược ESG rõ ràng, thiếu nhân lực am hiểu tài chính xanh, kiểm kê khí nhà kính và tiêu chuẩn quốc tế như GRI, ISO 14064, TCFD. Điều này hạn chế khả năng thiết kế sản phẩm tín dụng xanh và đánh giá rủi ro môi trường.
• Dữ liệu phát thải (GHG Inventory) còn rời rạc, thiếu tin cậy: Việc kiểm kê phát thải tại cấp doanh nghiệp còn thiếu chuẩn hóa, chưa đủ làm căn cứ để tiếp cận vốn xanh hoặc tham gia thị trường tín chỉ carbon. Các tổ chức tài chính gặp khó khăn trong việc định lượng tác động môi trường của dự án.
• Thiếu minh bạch trong báo cáo bền vững: Phần lớn doanh nghiệp chưa công bố thông tin ESG theo chuẩn quốc tế, làm giảm uy tín với nhà đầu tư nước ngoài và hạn chế tiếp cận các quỹ quốc tế vốn yêu cầu minh bạch thông tin phi tài chính.
• Thua kém trong cạnh tranh khu vực: Trong khi Việt Nam đang hoàn thiện khung pháp lý và thể chế xanh, các nước như Singapore, Thái Lan, Hàn Quốc đã thiết lập trung tâm tài chính xanh, hệ thống dữ liệu ESG và chính sách ưu đãi rõ ràng, tạo lợi thế thu hút dòng vốn quốc tế.

Lợi ích chiến lược khi tiếp cận vốn xanh

Việc chủ động tiếp cận và khai thác hiệu quả các nguồn vốn xanh không chỉ là giải pháp tài chính nhất thời, mà còn là một bước đi chiến lược giúp doanh nghiệp và tổ chức tài chính nâng cao năng lực cạnh tranh, duy trì tăng trưởng bền vững và thích ứng với các xu thế toàn cầu. Dưới đây là bốn nhóm lợi ích chiến lược rõ rệt:

Tiếp cận nguồn vốn với chi phí thấp hơn

Một trong những ưu điểm lớn nhất của vốn xanh là lãi suất ưu đãi và điều kiện vay linh hoạt so với nguồn vốn thông thường. 

Các tổ chức tài chính quốc tế, ngân hàng phát triển và quỹ khí hậu toàn cầu thường cung cấp các gói vay dài hạn với chi phí vốn thấp, dành riêng cho các dự án đáp ứng tiêu chí môi trường rõ ràng như:

• Có lộ trình chuyển đổi năng lượng sạch
• Sử dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng
• Có hệ thống kiểm kê phát thải minh bạch theo chuẩn quốc tế (ISO 14064, GHG Protocol)

Điều này đặc biệt có lợi trong bối cảnh doanh nghiệp phải đối mặt với áp lực tài chính lớn khi chuyển đổi mô hình kinh doanh theo hướng xanh hóa.

Nâng cao chỉ số tín nhiệm và định vị thương hiệu ESG

Doanh nghiệp triển khai hiệu quả các dự án xanh và tuân thủ tiêu chuẩn ESG thường được đánh giá cao hơn bởi các tổ chức xếp hạng tín nhiệm và nhà đầu tư quốc tế. Việc công bố thông tin bền vững một cách minh bạch giúp doanh nghiệp:

• Củng cố uy tín thương hiệu
• Thu hút các đối tác chiến lược và nhà đầu tư dài hạn
• Dễ dàng tiếp cận các kênh hợp tác quốc tế, kể cả trong lĩnh vực phi tài chính

Đối với các tổ chức tài chính, việc sở hữu danh mục đầu tư ESG chất lượng cao cũng giúp nâng cao chỉ số tín dụng và đáp ứng yêu cầu quản trị rủi ro theo chuẩn Basel III.

Mở rộng kênh huy động vốn quốc tế và đa dạng hóa nguồn lực

Tiếp cận vốn xanh mở ra cánh cửa để doanh nghiệp và tổ chức tài chính đa dạng hóa nguồn huy động, đặc biệt là từ các định chế quốc tế:

• Phát hành trái phiếu xanh (Green Bonds)
• Tham gia các chương trình vay ưu đãi song phương hoặc đa phương
• Kêu gọi đầu tư từ các quỹ ESG, quỹ khí hậu và quỹ đầu tư tác động (Impact Funds)

Việc tham gia thị trường vốn quốc tế không chỉ tăng quy mô huy động mà còn giúp tổ chức tài chính xây dựng năng lực tuân thủ, từ đó từng bước hội nhập vào chuỗi giá trị tài chính toàn cầu.

Tối ưu vận hành và tạo đà tăng trưởng bền vững

Các dự án được tài trợ từ vốn xanh thường hướng tới đổi mới công nghệ, chuyển đổi hệ thống vận hành theo hướng bền vững – như sử dụng năng lượng tái tạo, tối ưu hóa nguyên liệu đầu vào, hoặc nâng cấp quy trình sản xuất để giảm thiểu phát thải.

Lợi ích cụ thể bao gồm:

• Giảm chi phí năng lượng, xử lý chất thải và chi phí tuân thủ pháp lý
• Gia tăng năng suất và hiệu quả vận hành
• Giảm rủi ro liên quan đến biến động giá nguyên liệu, chi phí phát thải, và các chính sách môi trường siết chặt trong tương lai

Không chỉ tạo ra lợi ích ngắn hạn, đây còn là nền tảng để doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh dài hạn trong một thị trường đang ngày càng ưu tiên sản phẩm – dịch vụ có hàm lượng xanh cao.

Chính sách hỗ trợ đầu tư xanh: Hành lang thuận lợi cho tổ chức tài chính mở rộng dư địa hoạt động

Trong bối cảnh cam kết Net Zero ngày càng được cụ thể hóa, các chính sách hỗ trợ đầu tư xanh từ Chính phủ và các định chế quốc tế đang mở ra cơ hội chiến lược cho tổ chức tài chính phát triển sản phẩm xanh và huy động nguồn vốn ưu đãi. 

Tại Việt Nam, các dự án trong lĩnh vực năng lượng sạch, xử lý nước, nông nghiệp carbon thấp… đang được hưởng ưu đãi về thuế, đất đai và tiếp cận tín dụng ưu tiên.

Song song đó, các tổ chức như ADB, WB, GCF, JICA đang triển khai nhiều chương trình hỗ trợ kỹ thuật, tài trợ bảo lãnh và cung cấp nguồn vốn chi phí thấp cho những tổ chức tài chính sẵn sàng tham gia chuỗi cấp vốn xanh. 

Việc chủ động thiết kế các công cụ tài chính phù hợp, như tín dụng xanh, trái phiếu xanh, hoặc sản phẩm tích hợp ESG, sẽ giúp tổ chức tài chính không chỉ tăng trưởng dư nợ hiệu quả mà còn định vị vai trò trung gian kết nối giữa nguồn lực toàn cầu và nhu cầu nội địa.

Tiềm năng đầu tư xanh: Cơ hội mở rộng danh mục tín dụng và đầu tư dài hạn

Đối với tổ chức tài chính, các lĩnh vực xanh đang mở ra không gian mới để tái cơ cấu danh mục tín dụng và đầu tư theo hướng an toàn – bền vững – có giá trị lan tỏa. 

Những lĩnh vực trọng điểm có thể kể đến như: năng lượng tái tạo, giao thông điện hóa, xây dựng tiết kiệm năng lượng, công nghệ xử lý nước, rác thải, và nông nghiệp thông minh carbon thấp đều đang thu hút sự quan tâm mạnh mẽ từ cả khu vực công và tư.

Việc tham gia tài trợ hoặc đầu tư vào các dự án này không chỉ giúp tổ chức tài chính đáp ứng yêu cầu kiểm soát rủi ro ESG ngày càng khắt khe, mà còn tăng khả năng tiếp cận các nguồn vốn quốc tế có điều kiện ưu đãi. 

Đồng thời, tổ chức tài chính còn có thể đóng vai trò tư vấn tích hợp – hỗ trợ khách hàng doanh nghiệp hoàn thiện báo cáo môi trường, lập kế hoạch chuyển đổi xanh, từ đó hình thành hệ sinh thái tài chính bền vững toàn diện, phù hợp với xu hướng toàn cầu và yêu cầu từ chuỗi cung ứng quốc tế.

Doanh nghiệp, tổ chức tài chính cần bắt đầu từ đâu để tiếp cận vốn xanh?

Để tham gia hiệu quả vào hệ sinh thái tài chính xanh và nâng cao khả năng tiếp cận các dòng vốn quốc tế, doanh nghiệp và tổ chức tài chính không thể chỉ dừng lại ở cam kết. 

Điều cần thiết là một lộ trình hành động cụ thể, có thể đo lường và triển khai thực tế. Một số bước đi ưu tiên bao gồm:

Xây dựng chiến lược ESG nội tại

Tổ chức tài chính cần tích hợp ESG vào định hướng phát triển trung và dài hạn, không chỉ ở cấp sản phẩm mà ngay trong quản trị vận hành và quản lý rủi ro tín dụng. 

Cần xác lập mục tiêu cụ thể, đo lường được – như tỷ lệ danh mục tín dụng xanh, tỷ trọng đầu tư ESG, chỉ số hiệu quả năng lượng nội bộ…

Chuẩn hóa hệ thống dữ liệu khí nhà kính và báo cáo bền vững

Việc xây dựng hệ thống theo dõi và công bố phát thải GHG không chỉ áp dụng cho doanh nghiệp được cấp vốn, mà chính tổ chức tài chính cũng cần chuẩn bị báo cáo môi trường của mình theo chuẩn quốc tế như GRI, TCFD, ISO 14064. 

Đây là điều kiện tiên quyết để nâng cao tính minh bạch, phục vụ kiểm toán ESG và thu hút các nhà đầu tư xanh.

Rà soát và phân loại danh mục tín dụng – đầu tư tiềm năng cho thị trường xanh

Tổ chức tài chính cần rà soát danh mục hiện tại để xác định các khoản vay, khoản đầu tư có khả năng chuyển đổi hoặc được phân loại là xanh. 

Các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, công nghệ xử lý nước, nông nghiệp carbon thấp, giao thông sạch… nên được ưu tiên, đi kèm với khung tiêu chí đánh giá tác động môi trường.

Tìm kiếm đối tác tư vấn và triển khai chuyên sâu

Hành trình xanh hóa tài chính không thể đi một mình. Các doanh nghiệp, ngân hàng nên chủ động hợp tác với các tổ chức chuyên môn cao trong lĩnh vực ESG và tài chính xanh như IBS, GGGI, Greenbank, ADB, hoặc các liên minh quốc tế. 

Những đối tác này không chỉ hỗ trợ tư vấn chiến lược và kỹ thuật mà còn là cầu nối quan trọng giúp tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi và chương trình hỗ trợ quốc tế.

Nếu doanh nghiệp hoặc tổ chức tài chính của bạn đang tìm kiếm một đối tác đồng hành đáng tin cậy trên hành trình hướng tới tài chính bền vững, Viện Đào tạo IBS chính là lựa chọn chiến lược mà bạn có thể tin tưởng

Viện Đào Tạo IBS – Điểm khởi đầu cho hành trình tiếp cận vốn xanh và xây dựng tài chính bền vững

Trong bối cảnh nền tài chính toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ theo hướng phát triển bền vững, Viện Đào Tạo IBS tự hào là một trong những đơn vị tiên phong tại Việt Nam triển khai chương trình đào tạo chuyên sâu về kiểm kê khí nhà kính theo chuẩn ISO 14064, dành riêng cho các ngân hàng, công ty quản lý quỹ và tổ chức tài chính.

Nổi bật trong hệ thống đào tạo của IBS là chương trình: “Chuyên viên Tài chính Xanh: Làm chủ lộ trình Net Zero và Tín chỉ Carbon”, được thiết kế nhằm trang bị đầy đủ kiến thức nền tảng và kỹ năng thực tiễn để các tổ chức:

• Chủ động xây dựng chiến lược tài chính bền vững
• Hiểu và vận dụng tiêu chuẩn quốc tế trong kiểm kê phát thải
• Mở rộng cơ hội tiếp cận vốn xanh, tham gia thị trường tín chỉ carbon

>>> Tìm hiểu chương trình đào tạo: Chuyên Viên Tài Chính Xanh: Làm Chủ Lộ Trình Net Zero Và Tín Chỉ Carbon

Hãy để doanh nghiệp bạn đi trước xu hướng, làm chủ công cụ và tiêu chuẩn quốc tế để không chỉ tiếp cận vốn xanh, mà còn dẫn dắt hành trình tài chính bền vững một cách bài bản và hiệu quả.

Công ty Cổ Phần Viện Đào Tạo & Tư Vấn Giải Pháp Doanh Nghiệp IBS

• Địa chỉ: 35 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Nguyễn Thái Bình, Quận 1, Tp. HCM
• Website: ibsglobal.vn
• Email: info@ibsglobal.vn
• Facebook: https://www.facebook.com/ibsglobal.vn/

Youtube: youtube.com/@ViệnĐàoTạoIBS