Kiểm kê khí nhà kính là gì? Vì sao doanh nghiệp không thể đứng ngoài cuộc?

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng biến đổi phức tạp và áp lực từ các cam kết quốc tế về Net Zero gia tăng, kiểm kê khí nhà kính đã không còn là khái niệm xa lạ đối với cộng đồng doanh nghiệp. Đây không chỉ là một hoạt động mang tính “báo cáo” hay “tuân thủ”, mà đã trở thành một phần thiết yếu trong chiến lược phát triển bền vững của các tổ chức hiện đại.

Vậy kiểm kê khí nhà kính là gì? Tại sao doanh nghiệp – dù lớn hay nhỏ – đều cần nghiêm túc thực hiện? Viện đào tạo IBS sẽ giúp bạn tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây

Kiểm kê khí nhà kính là gì?

Kiểm kê khí nhà kính (Greenhouse Gas Inventory – GHG Inventory) là quá trình đo lường, thu thập và báo cáo lượng phát thải khí nhà kính từ các hoạt động của một tổ chức, doanh nghiệp, dự án hoặc quốc gia. 

Các loại khí nhà kính chính bao gồm: CO₂ (carbon dioxide), CH₄ (methane), N₂O (nitrous oxide), HFCs, PFCs và SF₆ – là những chất gây hiệu ứng nhà kính mạnh mẽ nhất.

Việc kiểm kê khí nhà kính thường được thực hiện theo chuẩn quốc tế, phổ biến nhất là ISO 14064-1, GHG Protocol hoặc các hướng dẫn từ IPCC – giúp đảm bảo tính minh bạch, khả năng kiểm chứng và tính so sánh trong báo cáo.

Các phạm vi trong kiểm kê khí nhà kính (GHG Scopes)

Khi thực hiện kiểm kê khí nhà kính, doanh nghiệp sẽ đánh giá phát thải theo 3 “phạm vi” chính:

• Scope 1 – Phát thải trực tiếp: Phát sinh từ các hoạt động mà doanh nghiệp kiểm soát trực tiếp, như đốt nhiên liệu trong lò hơi, xe vận chuyển thuộc sở hữu công ty.
• Scope 2 – Phát thải gián tiếp từ năng lượng: Chủ yếu đến từ việc tiêu thụ điện, hơi nước, nhiệt… mà doanh nghiệp mua từ bên ngoài.
• Scope 3 – Phát thải gián tiếp khác: Bao gồm chuỗi cung ứng, logistics, di chuyển của nhân viên, xử lý rác thải, sử dụng sản phẩm của khách hàng, danh mục đầu tư, …

Scope 3 là phạm vi phức tạp nhất nhưng cũng phản ánh đầy đủ nhất tác động của một doanh nghiệp trong toàn chuỗi giá trị.

Vì sao doanh nghiệp phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính?

Áp lực từ cam kết quốc gia và quốc tế

Việt Nam đã cam kết đạt Net Zero vào năm 2050 tại COP26. Điều này kéo theo hàng loạt chính sách thúc đẩy chuyển đổi xanh, trong đó kiểm kê khí nhà kính là bước đầu tiên không thể thiếu. Nếu doanh nghiệp không chuẩn bị từ sớm, sẽ gặp khó khăn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn tương lai – cả trong nước lẫn quốc tế.

Rủi ro nếu thiếu minh bạch về phát thải

Nếu không thực hiện kiểm kê khí nhà kính, đồng nghĩa với việc doanh nghiệp:

• Không biết mình đang phát thải bao nhiêu ra môi trường
• Không có cơ sở để xây dựng lộ trình giảm phát thải
• Có nguy cơ mất cơ hội tiếp cận vốn, bị loại khỏi chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn yêu cầu minh bạch ESG

Cơ hội tiếp cận tài chính xanh và thị trường quốc tế

Nhiều tổ chức tài chính, quỹ đầu tư và đối tác xuất khẩu quốc tế đang có xu hướng hợp tác với các doanh nghiệp có thực hiện kiểm kê khí nhà kính và có chiến lược giảm phát thải rõ ràng. Đây là yếu tố quyết định để:

• Tham gia các chương trình tín dụng xanh
• Phát hành trái phiếu bền vững
• Được ưu tiên trong đấu thầu và ký kết hợp đồng lớn

Nâng cao hiệu quả vận hành – tối ưu chi phí

Quá trình kiểm kê khí nhà kính giúp doanh nghiệp nhận diện điểm phát sinh phát thải cao, từ đó:

• Tối ưu hóa năng lượng
• Cải thiện quy trình vận hành
• Tiết kiệm chi phí trung – dài hạn

Xây dựng hình ảnh thương hiệu bền vững

Người tiêu dùng hiện đại, đặc biệt là thế hệ trẻ, có xu hướng ủng hộ các thương hiệu hành động vì môi trường. Doanh nghiệp thực hiện kiểm kê khí nhà kính một cách minh bạch sẽ tạo được niềm tin, thu hút khách hàng, nhà đầu tư và nhân sự chất lượng.

Khi nào doanh nghiệp cần thực hiện kiểm kê khí nhà kính?

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp, việc kiểm kê khí nhà kính không chỉ là hành động trách nhiệm với môi trường mà còn là yêu cầu pháp lý bắt buộc đối với nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam. 

Vậy doanh nghiệp cần thực hiện kiểm kê khí nhà kính trong những trường hợp nào?

Khi doanh nghiệp thuộc lĩnh vực bắt buộc kiểm kê theo quy định

Theo quy định tại Quyết định 13/2024/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực trọng điểm dưới đây sẽ phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính. 

Khi doanh nghiệp vượt ngưỡng tiêu thụ năng lượng hoặc xử lý chất thải

Dù không thuộc ngành nghề chính nêu trên, doanh nghiệp vẫn phải kiểm kê khí nhà kính nếu hoạt động sản xuất – kinh doanh vượt ngưỡng phát thải theo quy định. Cụ thể:

• Doanh nghiệp vận tải hàng hóa có tổng mức tiêu thụ nhiên liệu từ 1.000 TOE (tấn dầu quy đổi)/năm trở lên.
• Tòa nhà thương mại hoặc trung tâm dịch vụ có tổng mức tiêu thụ năng lượng từ 1.000 TOE/năm trở lên.
• Cơ sở xử lý chất thải rắn có công suất xử lý từ 65.000 tấn/năm trở lên.

Các trường hợp này đều phải thực hiện kiểm kê phát thải khí nhà kính hằng năm và nộp báo cáo định kỳ cho cơ quan quản lý môi trường.

Khi doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng quốc tế hoặc cần chứng nhận ESG

Doanh nghiệp xuất khẩu hoặc làm việc với các đối tác quốc tế ngày càng phải đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường khắt khe, đặc biệt là trong lĩnh vực:

• Thực phẩm – nông sản
• Dệt may, da giày
• Chế tạo, điện tử
• Tài chính – ngân hàng (đầu tư ESG, quản trị rủi ro khí hậu)

Việc kiểm kê khí nhà kính là yêu cầu bắt buộc để lập báo cáo ESG, đăng ký chứng nhận quốc tế (ISO 14064, GHG Protocol…) hoặc tham gia thị trường tín chỉ carbon.

Khi doanh nghiệp đặt mục tiêu Net Zero hoặc chiến lược phát triển bền vững

Nhiều doanh nghiệp Việt hiện nay đang chủ động xây dựng lộ trình phát triển bền vững, trong đó kiểm kê khí nhà kính là bước đầu tiên để:

• Đánh giá mức phát thải hiện tại
• Xây dựng lộ trình giảm phát thải
• Tối ưu hiệu quả năng lượng và vận hành
• Nâng cao uy tín thương hiệu và giá trị bền vững

Chương trình đào tạo Kiểm Kê Khí Nhà Kính tại IBS – Bước đệm cho doanh nghiệp phát triển bền vững

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp và thị trường tài chính toàn cầu chuyển mình mạnh mẽ theo hướng bền vững, các ngân hàng và tổ chức tài chính không thể đứng ngoài cuộc. 

Việc kiểm kê khí nhà kính (GHG Inventory), xây dựng lộ trình Net Zero, tuân thủ tiêu chuẩn ISO 14064-1 và hiểu rõ về tín chỉ carbon đang trở thành những yêu cầu mang tính chiến lược.

Nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết này, Viện đào tạo IBS phối hợp cùng VOS – Học viện Tín chỉ Carbon triển khai chương trình đào tạo “Chuyên viên Tài chính Xanh: Làm chủ lộ trình Net Zero và Tín chỉ Carbon”. 

Chương trình được thiết kế theo chuẩn quốc tế, cập nhật thực tiễn triển khai tại Việt Nam, và đặc biệt được bảo chứng chứng nhận bởi Intertek – tổ chức kiểm định và chứng nhận hàng đầu thế giới.

Lợi ích khi tham gia chương trình đào tạo:

• Làm chủ kiến thức và kỹ năng thực hành về kiểm kê khí nhà kính (KNK): Học viên sẽ được trang bị nền tảng vững chắc về kiểm kê KNK theo tiêu chuẩn quốc tế ISO 14064-1, từ lý thuyết đến thực hành cụ thể – giúp áp dụng hiệu quả vào thực tế doanh nghiệp.
• Hiểu sâu hệ thống pháp lý và tiêu chuẩn toàn cầu: Chương trình giúp học viên nắm vững các khung tiêu chuẩn như GHG Protocol, PCAF, SBTi, TCFD, cùng các quy định quan trọng trong nước như Nghị định 06/2022/NĐ-CP, từ đó đảm bảo tuân thủ và chủ động thích ứng với yêu cầu pháp lý ngày càng khắt khe.
• Nắm vững kỹ năng đo lường và lập báo cáo phát thải: Thông qua hướng dẫn chi tiết và thực hành từng bước, học viên sẽ biết cách: Xác định ranh giới kiểm kê và nguồn phát thải, lựa chọn phương pháp tính phù hợp và thu thập dữ liệu, kiểm tra chất lượng và lập báo cáo KNK đúng chuẩn
• Xây dựng lộ trình Net Zero thực tiễn: Chương trình cung cấp kiến thức và công cụ để thiết kế lộ trình phát triển bền vững cho ngân hàng, với các sáng kiến giảm phát thải phù hợp mô hình hoạt động – từ vận hành nội bộ đến danh mục cho vay.
• Nhận diện và quản lý rủi ro khí hậu: Hiểu rõ cách đánh giá rủi ro tài chính liên quan đến biến đổi khí hậu, từ đó nâng cao khả năng phản ứng và tích hợp vào hệ thống quản trị rủi ro tổng thể.
• Nâng cao năng lực cạnh tranh của tổ chức: Việc kiểm kê và minh bạch phát thải carbon sẽ giúp doanh nghiệp đáp ứng kỳ vọng của nhà đầu tư, đối tác và cơ quan quản lý, đồng thời mở ra cơ hội tiếp cận nguồn vốn xanh và tham gia vào thị trường tín chỉ carbon.
• Mở rộng cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực tài chính bền vững: Chương trình đào tạo là bàn đạp lý tưởng cho những ai muốn theo đuổi con đường chuyên gia tài chính xanh, góp phần vào xu hướng phát triển bền vững toàn cầu – một lĩnh vực đang phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam và khu vực.

Những ai nên tham gia chương trình đào tạo Chuyên viên tài chính xanh của IBS:

• Cán bộ, chuyên viên, quản lý cấp trung thuộc các bộ phận:
  • Tín dụng (Thẩm định, Phê duyệt)
  • Quản lý Rủi ro (Đặc biệt rủi ro tín dụng, rủi ro hoạt động, rủi ro khí hậu)
  • Phát triển bền vững / ESG
  • Vận hành / Hành chính (Quản lý năng lượng, mua sắm,…)
  • Đầu tư / Nguồn vốn
  • Pháp chế và Tuân thủ
  • Kiểm toán nội bộ
• Sinh viên ngành tài chính ngân hàng hoặc các cá nhân đang làm việc trong lĩnh vực ngân hàng (B2C) có nhu cầu tìm hiểu, nâng cao năng lực về kiểm kê Khí nhà kính 

>>> Tìm hiểu chương trình đào tạo: Chuyên Viên Tài Chính Xanh: Làm Chủ Lộ Trình Net Zero Và Tín Chỉ Carbon

Công ty Cổ Phần Viện Đào Tạo & Tư Vấn Giải Pháp Doanh Nghiệp IBS

• 35 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Nguyễn Thái Bình, Quận 1, Tp. HCM
• Website: ibsglobal.vn
• Email: info@ibsglobal.vn
• Facebook: https://www.facebook.com/ibsglobal.vn/
• Youtube: youtube.com/@ViệnĐàoTạoIBS