Ưu đãi thuế xanh & tín dụng chuyển đổi – Cơ hội tối ưu chi phí vận hành cho doanh nghiệp từ năm 2025

Trong bối cảnh toàn cầu đẩy mạnh quá trình chuyển đổi xanh, Việt Nam cũng đang dần hoàn thiện hành lang pháp lý và cơ chế tài chính nhằm khuyến khích doanh nghiệp giảm phát thải, đầu tư vào công nghệ sạch và hướng tới phát triển bền vững. 

Một trong những công cụ tài khóa quan trọng được triển khai là thuế xanh và các chính sách tín dụng chuyển đổi.

Từ năm 2025, nhiều ưu đãi mới liên quan đến thuế, tín dụng và hỗ trợ tài chính xanh sẽ được áp dụng, mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp và tổ chức tài chính chủ động chuyển mình theo định hướng ESG. Hãy cùng Viện Đào Tạo IBS tìm hiểu chi tiết thông qua bài viết dưới đâ.

Tổng quan về chính sách thuế xanh tại Việt Nam

Thuế xanh là gì?

Thuế xanh (Green Tax hay Environmental Tax) là khoản thuế đánh vào các hoạt động gây ô nhiễm môi trường hoặc tiêu hao tài nguyên thiên nhiên vượt mức cho phép. 

Mục tiêu chính của thuế xanh là điều tiết hành vi tiêu dùng – sản xuất theo hướng thân thiện với môi trường và tạo nguồn thu cho các quỹ bảo vệ môi trường.

Các chính sách thuế xanh tại Việt Nam

Trong những năm qua, đặc biệt kể từ 2011, “xanh hóa” hệ thống chính sách thuế đã trở thành định hướng xuyên suốt trong chiến lược phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam. 

Mục tiêu là thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững, thông qua việc thiết kế các sắc thuế và khoản phí gắn liền với trách nhiệm bảo vệ môi trường và chuyển dịch sang mô hình kinh tế xanh.

Trước năm 2010, Việt Nam chưa ban hành một sắc thuế riêng dành cho các sản phẩm gây ô nhiễm môi trường. 

Tuy nhiên, nhiều công cụ tài chính khác đã được triển khai như thuế tài nguyên, thuế sử dụng đất, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế nhập khẩu… nhằm khuyến khích các doanh nghiệp tiết kiệm tài nguyên, xử lý ô nhiễm và hướng đến hoạt động sản xuất thân thiện với môi trường.

Bước ngoặt lớn là sự ra đời của Luật Thuế Bảo vệ môi trường số 57/2010/QH12, có hiệu lực từ ngày 1/1/2012. Luật này đánh dấu thay đổi căn bản trong cách tiếp cận chính sách tài chính – sử dụng thuế như một công cụ trực tiếp để:

• Thu thuế từ các sản phẩm gây ô nhiễm môi trường;
• Tạo động lực thay đổi hành vi sản xuất và tiêu dùng;
• Huy động nguồn lực cho ngân sách để phục hồi môi sinh;
• Thúc đẩy sử dụng năng lượng hiệu quả và giảm phát thải.

Song song đó, hệ thống các chính sách thuế ưu đãi cũng được thiết kế nhằm hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh:

• Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB): Các dòng xe sử dụng năng lượng điện hoặc sinh học được áp dụng mức thuế chỉ bằng 50% – 70% so với xe cùng loại dùng xăng, nhằm khuyến khích sử dụng phương tiện ít phát thải. Đồng thời, thuế suất cao được áp cho các loại xe có dung tích xi-lanh lớn nhằm hạn chế tiêu hao nhiên liệu.
• Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN): Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bảo vệ môi trường được hưởng thuế suất ưu đãi 10% trong suốt thời gian hoạt động. Doanh nghiệp thành lập mới trong lĩnh vực này còn được miễn thuế tối đa 4 năm và giảm 50% số thuế trong tối đa 9 năm tiếp theo.
• Thuế xuất nhập khẩu: Máy móc, thiết bị, vật tư phục vụ trực tiếp cho việc xử lý chất thải hoặc sản xuất năng lượng tái tạo được miễn thuế nhập khẩu theo quy định của Luật Thuế xuất nhập khẩu 107/2016/QH13.

Nhìn tổng thể, quá trình “xanh hóa” chính sách thuế tại Việt Nam đã góp phần hình thành một hệ thống tương đối đồng bộ, với vai trò rõ nét của từng sắc thuế trong việc thúc đẩy chuyển đổi xanh. 

Các chính sách không chỉ hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận mô hình sản xuất bền vững, mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển dài hạn của nền kinh tế thân thiện với môi trường.

Tín dụng chuyển đổi là gì? Vì sao doanh nghiệp không thể đứng ngoài cuộc?

Khái niệm tín dụng chuyển đổi (Transition Finance)

Tín dụng chuyển đổi là khoản vay hoặc đầu tư tài chính được thiết kế nhằm hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện quá trình chuyển đổi từ mô hình kinh doanh truyền thống sang mô hình bền vững. 

Các khoản vay này thường đi kèm ưu đãi về lãi suất, thời gian ân hạn, hoặc yêu cầu rõ ràng về KPI giảm phát thải, cải tiến công nghệ, thực hiện ESG…

Các chương trình tín dụng chuyển đổi đang triển khai

Từ năm 2025, các ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính phát triển (DFI) và các quỹ đầu tư vốn xanh đang đẩy mạnh cung cấp các gói tín dụng chuyển đổi như:

• Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB): Tài trợ cho dự án năng lượng tái tạo, chuyển đổi giao thông xanh.
• GCF & World Bank: Đồng tài trợ các khoản vay lãi suất thấp cho doanh nghiệp giảm phát thải.
• Tổ chức tín dụng trong nước: BIDV, VietinBank, Agribank bắt đầu triển khai tín dụng xanh gắn với chỉ tiêu ESG.

 

Ưu đãi cho các doanh nghiệp, tổ chức tài chính chuyển đổi xanh

Trong bối cảnh Việt Nam cam kết đạt Net Zero vào năm 2050 và xu thế tài chính toàn cầu chuyển dịch mạnh mẽ sang hướng phát triển bền vững, các doanh nghiệp, tổ chức tài chính đang đóng vai trò trung tâm trong việc dẫn dắt dòng vốn xanh và mở ra các cơ hội tăng trưởng mới. 

Để thúc đẩy quá trình này, Chính phủ và các đối tác phát triển quốc tế đã ban hành hàng loạt chính sách ưu đãi dành cho cả doanh nghiệp lẫn các tổ chức tài chính tham gia hệ sinh thái chuyển đổi xanh.

Các chính sách ưu đãi chuyển đổi xanh

Khuyến khích phát triển sản phẩm tài chính xanh

• Miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động tài trợ các dự án xanh theo danh mục ngành nghề ưu tiên.
• Được trích lập quỹ dự phòng rủi ro riêng cho các khoản vay xanh.
• Hưởng các khoản hỗ trợ kỹ thuật, tài trợ rủi ro từ quỹ quốc tế (GCF, WB, ADB, JICA…) khi triển khai gói tín dụng xanh hoặc chương trình đầu tư ESG.

Ưu tiên trong chương trình phân bổ vốn tái cấp và hỗ trợ thanh khoản

• Ngân hàng Nhà nước và các định chế phát triển đang thí điểm cơ chế ưu tiên phân bổ tái cấp vốn, hỗ trợ thanh khoản đặc biệt cho các tổ chức có danh mục tín dụng xanh vượt ngưỡng quy định.
• Tổ chức tài chính tham gia các chương trình thí điểm như Sandbox tài chính xanh, tài trợ rủi ro tín dụng khí hậu được hưởng cơ chế linh hoạt hơn về vốn, báo cáo và giám sát.

Hưởng lợi từ xu thế chuyển dịch dòng vốn toàn cầu

Tăng khả năng huy động vốn quốc tế

• Các tổ chức tài chính phát hành trái phiếu xanh hoặc xây dựng danh mục tín dụng ESG có thể tiếp cận dòng vốn giá rẻ từ các quỹ đầu tư bền vững toàn cầu như BlackRock ESG Fund, AXA Climate Fund, IFC Green Bonds…
• Thông qua việc đạt các chuẩn báo cáo như TCFD, ISSB, EU Taxonomy, tổ chức tài chính sẽ được đánh giá cao trong xếp hạng tín nhiệm quốc tế và thu hút vốn ngoại.

Tham gia vào cơ chế chia sẻ rủi ro

• Một số quỹ như GCF hoặc ADB sẵn sàng bảo lãnh rủi ro một phần cho các khoản vay hoặc đầu tư vào lĩnh vực chuyển đổi xanh, tạo điều kiện mở rộng quy mô tài trợ mà không ảnh hưởng đến cấu trúc an toàn vốn nội bộ.

Mở rộng dịch vụ tài chính và danh mục đầu tư ESG

Thiết kế các gói sản phẩm đặc thù

• Tín dụng xanh doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs): Có thể kết hợp ưu đãi lãi suất từ 3–5%/năm, đồng tài trợ kiểm kê khí nhà kính, và hướng dẫn chuyển đổi ESG.
• Quản lý quỹ đầu tư xanh: Đầu tư vào các công ty niêm yết, trái phiếu doanh nghiệp đạt chuẩn ESG, góp phần tăng giá trị tài sản ròng dài hạn và thu hút nhà đầu tư thế hệ mới.

Tích hợp ESG vào hệ thống đánh giá tín dụng nội bộ

• Việc phát triển hệ thống xếp hạng tín dụng ESG không chỉ phù hợp với định hướng Ngân hàng Nhà nước mà còn là điều kiện để thu hút hỗ trợ kỹ thuật, nâng cao khả năng cạnh tranh và quản trị rủi ro dài hạn.

Hợp tác công – tư và mạng lưới tài chính xanh quốc gia

• Tham gia xây dựng và triển khai Chiến lược quốc gia về Tài chính xanh do Bộ Tài chính, NHNN và các tổ chức quốc tế đồng hành.
• Được giới thiệu vào danh mục các tổ chức trung gian hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh, mở rộng thị phần và kết nối với hệ sinh thái khách hàng tiềm năng.
• Tích hợp vào chương trình ESG Rating quốc gia: Hướng đến chuẩn hóa dữ liệu, tạo thuận lợi trong giám sát rủi ro khí hậu và báo cáo toàn ngành.

Việc đồng hành cùng doanh nghiệp trong hành trình chuyển đổi xanh không chỉ giúp tổ chức tài chính gia tăng dư địa tín dụng, đa dạng sản phẩm đầu tư, mà còn củng cố vai trò tiên phong trong xu hướng tài chính bền vững đang định hình lại toàn bộ hệ thống kinh tế toàn cầu.

Viện Đào tạo IBS hiện đang triển khai các chương trình huấn luyện chuyên sâu về kiểm kê khí nhà kính, quản trị ESG và thiết kế sản phẩm tài chính xanh dành riêng cho khối ngân hàng và tổ chức tài chính. Tham gia từ hôm nay chính là bước chuẩn bị cho tương lai tài chính xanh của chính bạn.

Tổ chức tài chính nên đóng vai trò?

Tái cấu trúc danh mục cho vay theo hướng xanh

Đối với ngân hàng và công ty tài chính, đây là thời điểm thích hợp để đánh giá lại danh mục tín dụng, chuyển dịch dần từ các ngành gây phát thải cao sang nhóm ngành có khả năng thích ứng ESG. 

Việc tuân thủ tiêu chuẩn taxonomy xanh và áp dụng công cụ xếp hạng tín dụng ESG sẽ là yêu cầu bắt buộc từ năm 2026.

Tạo sản phẩm tín dụng xanh gắn KPI chuyển đổi

Tổ chức tài chính nên phát triển các sản phẩm tín dụng mới, như:

• Green Loans: Khoản vay gắn cam kết sử dụng vốn cho mục tiêu xanh
• Sustainability-linked Loans: Lãi suất biến thiên dựa vào việc đạt chỉ số phát triển bền vững (SLB)
• Carbon Financing: Ứng trước tiền bán tín chỉ carbon cho doanh nghiệp có dự án bù trừ phát thải

Hỗ trợ kỹ thuật cho doanh nghiệp

Việc đi cùng doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi, từ đánh giá tác động, thiết lập KPI đến kiểm toán ESG, sẽ giúp tổ chức tài chính trở thành đối tác chiến lược và mở rộng thị phần bền vững lâu dài.

Chiến lược hành động cho doanh nghiệp

Đánh giá lại mô hình hoạt động

Doanh nghiệp cần tiến hành đánh giá khí hậu (climate risk assessment) và kiểm kê phát thải theo ISO 14064, nhằm xác định điểm yếu trong vận hành, mức độ rủi ro và chi phí môi trường đang phát sinh.

Thành lập bộ phận ESG nội bộ

Một nhóm chuyên trách hoặc hợp tác với đơn vị tư vấn ESG là điều kiện tiên quyết để lập kế hoạch hành động dài hạn, xây dựng báo cáo bền vững và chuẩn bị hồ sơ tiếp cận các quỹ ưu đãi.

Tận dụng hỗ trợ của nhà nước và quốc tế

• Theo dõi các chương trình thí điểm của Bộ Tài chính, Bộ TN&MT về thuế xanh và hỗ trợ chuyển đổi.
• Hỗ trợ từ các đơn vị, chuyên gia có chuyên môn trong lĩnh vực về tài chính xanh, chuyển đổi xanh,…
• Tham gia đào tạo, hội thảo, kết nối đầu tư ESG để cập nhật xu hướng và cơ hội mới.

Kết luận

Từ năm 2025, thuế xanh và tín dụng chuyển đổi sẽ không còn là khái niệm mang tính xu hướng, mà trở thành công cụ tài chính bắt buộc trong bối cảnh kinh doanh toàn cầu hóa và phát triển bền vững. 

Doanh nghiệp và tổ chức tài chính cần hành động ngay hôm nay để không chỉ tối ưu chi phí, mà còn khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị tương lai.

Viện Đào Tạo IBS – Nền tảng kiến tạo chiến lược tài chính bền vững và tiếp cận vốn xanh bài bản

Trong bối cảnh dòng vốn toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ theo hướng phát triển bền vững, việc làm chủ các tiêu chuẩn quốc tế ESG, công cụ tài chính xanh và chính sách thuế xanh đang trở thành ưu tiên hàng đầu đối với doanh nghiệp và tổ chức tài chính tại Việt Nam.

Viện Đào Tạo IBS  là một trong những đơn vị tiên phong triển khai chương trình đào tạo chuyên sâu về kiểm kê khí nhà kính theo chuẩn ISO 14064, đồng thời cập nhật toàn diện về hệ thống thuế xanh, cơ chế tín dụng ưu đãi và các yêu cầu từ thị trường vốn quốc tế.

Nổi bật trong hệ thống đào tạo của IBS là chương trình: “Chuyên viên Tài chính Xanh: Làm chủ lộ trình Net Zero và Tín chỉ Carbon”, được thiết kế nhằm trang bị đầy đủ kiến thức nền tảng và kỹ năng thực tiễn để các tổ chức:

• Chủ động xây dựng chiến lược tài chính bền vững
• Hiểu và vận dụng tiêu chuẩn quốc tế trong kiểm kê phát thải
• Mở rộng cơ hội tiếp cận vốn xanh, tham gia thị trường tín chỉ carbon

>>> Tìm hiểu chương trình đào tạo: Chuyên Viên Tài Chính Xanh: Làm Chủ Lộ Trình Net Zero Và Tín Chỉ Carbon

Từ kiểm kê khí nhà kính đến hiểu rõ hệ sinh thái thuế xanh, Viện Đào tạo IBS đồng hành cùng tổ chức của bạn trên hành trình bước vào kỷ nguyên tài chính bền vững một cách bài bản và hiệu quả.

Công ty Cổ Phần Viện Đào Tạo & Tư Vấn Giải Pháp Doanh Nghiệp IBS

• Địa chỉ: 35 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Nguyễn Thái Bình, Quận 1, Tp. HCM
• Website: ibsglobal.vn
• Email: info@ibsglobal.vn
• Facebook: https://www.facebook.com/ibsglobal.vn/

Youtube: youtube.com/@ViệnĐàoTạoIBS