5 thách thức Net Zero trong doanh nghiệp và cách các CEO bản lĩnh đang giải quyết chúng

Khi thế giới bước vào kỷ nguyên chuyển đổi xanh, Net Zero không còn là khẩu hiệu của những tập đoàn đa quốc gia mà đã trở thành đích đến chiến lược của mọi doanh nghiệp, bất kể quy mô. Tại Việt Nam, ngày càng nhiều doanh nghiệp bắt đầu nhận thức được tầm quan trọng của việc cắt giảm phát thải ròng về 0. Tuy nhiên, từ nhận thức đến hành động là một chặng đường dài – và đầy thử thách.

Thách thức Net Zero trong doanh nghiệp không chỉ là bài toán kỹ thuật hay tài chính, mà là phép thử thực sự dành cho năng lực lãnh đạo, cho tư duy chiến lược và tầm nhìn dài hạn của người đứng đầu.

Vậy đâu là những trở ngại lớn nhất mà doanh nghiệp đang đối mặt trên hành trình này – và làm thế nào để vượt qua?

Net Zero – Cam kết toàn cầu không thể làm ngơ

Vào năm 2050, hầu hết các quốc gia và tập đoàn lớn trên thế giới đặt mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 – Net Zero. Điều này không chỉ xuất phát từ trách nhiệm với khí hậu, mà còn là yêu cầu từ đối tác, thị trường, nhà đầu tư và cả người tiêu dùng.

Tại Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ đã cam kết tại COP26 rằng Việt Nam sẽ đạt Net Zero vào năm 2050. Từ đó, hàng loạt chính sách và tiêu chuẩn kiểm kê khí nhà kính, ESG, tài chính xanh, … lần lượt được ban hành.

Nhưng câu hỏi lớn dành cho các CEO là: Doanh nghiệp của bạn có thực sự sẵn sàng nếu ngày mai một đối tác nước ngoài yêu cầu báo cáo Net Zero?

Thách thức Net Zero trong doanh nghiệp Việt: Những rào cản thực tế

Thiếu năng lực nội bộ và kiến thức chuyên môn

Một trong những thách thứcNet Zero trong doanh nghiệp nay là nhiều doanh nghiệp vẫn xem Net Zero là nhiệm vụ của riêng phòng môi trường, thay vì là một chiến lược cần sự tham gia của toàn tổ chức. Nhiều lãnh đạo doanh nghiệp chưa xây dựng đội ngũ chuyên trách ESG bài bản, hoặc nếu có thì thường rơi vào trạng thái “tự tìm hiểu” – thiếu định hướng dài hạn và không có người dẫn dắt đủ năng lực chuyên môn.

Trong bối cảnh đó, Vinamilk là ví dụ tiêu biểu về cách một doanh nghiệp chủ động xây dựng năng lực nội bộ ngay từ đầu. Là một trong những đơn vị tiên phong công bố cam kết đạt Net Zero vào năm 2050, Vinamilk đã xây dựng lộ trình bài bản với các bước đi rõ ràng: triển khai điện mặt trời tại nhiều nhà máy và trang trại, đầu tư hệ thống tái chế nước thải, áp dụng chuẩn quốc tế PAS 2060 để đo lường phát thải. Nhờ sự dẫn dắt của lãnh đạo cấp cao và cơ cấu nhân sự chuyên trách, đến nay công ty đã đạt chứng nhận trung hòa carbon tại 3 cơ sở sản xuất. Những kết quả này không chỉ mang lại lợi ích về môi trường mà còn nâng cao lợi thế cạnh tranh khi thâm nhập các thị trường có yêu cầu ESG cao như EU, Mỹ và Nhật Bản.

Không có hệ thống đo lường – báo cáo – xác minh (MRV) rõ ràng

“Không thể quản lý nếu không đo lường” là nguyên lý cốt lõi của mọi chiến lược Net Zero. Tuy nhiên, đây lại là một trong những thách thức Net Zero trong doanh nghiệp Việt hiện nay: phần lớn vẫn chưa có hệ thống kiểm kê phát thải bài bản. Họ không biết rõ mình phát thải bao nhiêu, phát thải ở đâu và thuộc phạm vi nào (Scope 1 – 2 – 3). Việc thiếu dữ liệu baseline và công cụ đo lường khiến lộ trình cắt giảm trở nên mơ hồ, các báo cáo ESG thiếu độ tin cậy và gần như không thể đáp ứng yêu cầu từ đối tác quốc tế.

Nhựa Duy Tân là một trong số ít doanh nghiệp đã bước ra khỏi vòng luẩn quẩn đó. Trước đây, công ty chưa từng đo lường phát thải theo chuẩn quốc tế. Nhận ra lỗ hổng này, Duy Tân giao cho bộ phận QA & vận hành triển khai thống kê dữ liệu điện, nước, nguyên liệu theo GHG Protocol, đồng thời phối hợp với tổ chức quốc tế để thực hiện kiểm kê khí nhà kính. Sau 18 tháng, họ hoàn thành báo cáo ESG đầu tiên và công bố dấu chân carbon một cách minh bạch – trở thành một trong những doanh nghiệp nhựa tư nhân đầu tiên tại Việt Nam làm được điều này. Kết quả là Duy Tân không chỉ nâng cao uy tín thương hiệu mà còn đủ điều kiện để tiếp cận tiêu chuẩn quốc tế, tài chính xanh và các đối tác toàn cầu.

Lo ngại chi phí đầu tư và hiệu quả tài chính

Một trong những thách thức Net Zero trong doanh nghiệp phổ biến hiện nay là sự lo ngại về chi phí đầu tư và khả năng sinh lời. Nhiều CEO trăn trở: “Nếu đầu tư nhưng không sinh lời thì có xứng đáng không?”. Sự nghi ngại này là có cơ sở, đặc biệt với các doanh nghiệp đang chịu áp lực tài chính hậu Covid và lạm phát nguyên liệu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy những doanh nghiệp tiên phong lại đang mở ra cơ hội rõ ràng – từ tiếp cận vốn vay ưu đãi, giữ chân khách hàng lớn đến tăng trưởng ổn định trong khủng hoảng.

Unilever là minh chứng toàn cầu cho chiến lược ESG tạo giá trị dài hạn. Tập đoàn này không chỉ xây dựng lộ trình giảm phát thải rõ ràng, mà còn tích hợp KPI môi trường vào hệ thống quản trị nội bộ. Chính nhờ sự đầu tư nghiêm túc, Unilever đã thu hút hàng loạt quỹ ESG và duy trì tăng trưởng đều đặn trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều bất ổn – chứng minh rằng Net Zero không chỉ là chi phí, mà là nền tảng phát triển bền vững.

Thiếu nhận thức chiến lược từ ban lãnh đạo

Một trong những thách thức Net Zero trong doanh nghiệp đến từ bên trong, đó là nhận thức hạn chế của cấp lãnh đạo. Khi ban điều hành xem Net Zero như một hoạt động PR hay “trào lưu quốc tế”, doanh nghiệp sẽ triển khai một cách nửa vời, thiếu tính hệ thống và không tạo ra chuyển đổi thực chất. Mọi lộ trình bền vững chỉ có thể bắt đầu khi tư duy lãnh đạo được định hình đúng đắn.

Trong ngành dệt may, điều này từng diễn ra rõ rệt. Nhiều doanh nghiệp như Nhà Bè, TNG, Thanh Cong ban đầu chỉ coi ESG là điều kiện để giữ đơn hàng. Tuy nhiên, khi các đối tác EU yêu cầu công bố phát thải và minh bạch ESG, tư duy lãnh đạo đã thay đổi: Net Zero không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu sống còn. Từ đó, họ chủ động xây dựng chiến lược ESG, thành lập bộ phận chuyên trách và công bố lộ trình phát thải rõ ràng – bước đầu giải quyết tận gốc một trong những thách thức lớn nhất trong chuyển đổi bền vững.

Thiếu liên kết hệ sinh thái hỗ trợ

Một trong những thách thức Net Zero trong doanh nghiệp Việt Nam – đặc biệt là khối vừa và nhỏ – đang đối mặt trong hành trình hướng đến Net Zero là sự thiếu vắng của một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện. Họ không biết bắt đầu từ đâu, thiếu kết nối với chuyên gia kỹ thuật, tổ chức tư vấn ESG, quỹ đầu tư xanh hoặc các đơn vị đào tạo bài bản. Chính vì vậy, việc xây dựng lộ trình giảm phát thải thường dừng lại ở các cam kết hình thức, không có số liệu đo lường, không có phương pháp luận quốc tế, và càng không có cơ chế tài chính đồng hành.

Ở chiều ngược lại, câu chuyện của Vĩnh Hoàn Corp cho thấy vai trò quan trọng của việc kết nối hệ sinh thái. Là doanh nghiệp lớn trong ngành thủy sản, Vĩnh Hoàn đã sớm tham gia vào các chương trình hợp tác ba bên giữa nhà nước, hiệp hội ngành và các tổ chức quốc tế như WWF để cải thiện chuỗi nuôi cá tra theo chuẩn ASC. Chính nhờ việc gắn kết sớm với hệ sinh thái hỗ trợ – từ kỹ thuật, giám sát, đến tài chính – mà Vĩnh Hoàn không chỉ xây dựng được quy trình nuôi bền vững, mà còn trở thành doanh nghiệp đầu tiên trong ngành nhận được tài chính xanh từ HSBC. Đây là lợi thế quan trọng giúp họ mở rộng xuất khẩu sang các thị trường khó tính như EU, Mỹ – nơi các tiêu chuẩn ESG ngày càng khắt khe.

Net Zero không phải là đích đến – mà là hành trình tái định nghĩa giá trị

Nhiều CEO từng chia sẻ với IBS rằng: họ không theo đuổi Net Zero vì “để kịp xu hướng”, mà vì nhận ra đây là bước chuyển hóa cần thiết để tổ chức của họ phát triển một cách trường tồn – không chỉ trên khía cạnh tài chính, mà cả về chiến lược, thương hiệu và văn hóa nội bộ.

Bởi lẽ, Net Zero không đơn thuần là việc cắt giảm phát thải, mà là cơ hội để nhìn lại toàn bộ hệ thống vận hành, chuỗi cung ứng và giá trị cốt lõi mà doanh nghiệp đang tạo ra.

• Khi doanh nghiệp minh bạch trong phát thải, bạn có lợi thế cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
• Khi tổ chức hiểu rõ lượng khí thải phát sinh từ mỗi quy trình, bạn có cơ sở để tối ưu vận hành, tiết kiệm chi phí.
• Khi đội ngũ hiểu được vì sao phải hành động, văn hóa doanh nghiệp được nâng cấp.

Giải pháp: 5 bước để doanh nghiệp Việt bắt đầu hành trình Net Zero hiệu quả

Dù ở quy mô lớn hay vừa và nhỏ, mọi doanh nghiệp đều có thể bắt đầu hành trình Net Zero một cách bài bản, khoa học và phù hợp với năng lực hiện tại. IBS gợi ý một khung hành động thực tế, phù hợp với mọi doanh nghiệp, đặc biệt là SME:

• Đánh giá hiện trạng: Xác định tổng lượng phát thải (Scope 1, 2, 3).
• Thiết lập mục tiêu Net Zero có thể đo lường: Từng bước, theo từng năm.
• Xây dựng hệ thống MRV: Tuân theo tiêu chuẩn ISO 14064 hoặc GHG Protocol.
• Nâng cao năng lực nội bộ: Đào tạo đội ngũ, phân công trách nhiệm ESG rõ ràng.
• Truyền thông và báo cáo định kỳ: Cả bên trong và ngoài tổ chức.

Lời kết: Tương lai thuộc về những doanh nghiệp biết chuyển mình đúng lúc

Thách thức Net Zero trong doanh nghiệp là có thật – nhưng nó không phải là rào cản nếu bạn có một lộ trình đúng đắn và một người đồng hành đủ năng lực.

Hành trình Net Zero là một hành trình tái thiết – từ tư duy lãnh đạo đến văn hóa tổ chức. Và chỉ những doanh nghiệp đủ tỉnh thức mới nhận ra: đây là cơ hội để trở thành phiên bản mạnh mẽ và bền vững hơn của chính mình.

Từ nhận thức đến hành động: IBS đồng hành cùng doanh nghiệp Việt giải bài toán chuyển đổi

IBS không đơn thuần là đơn vị tư vấn đào tạo. Chúng tôi là đối tác chiến lược giúp doanh nghiệp Việt tái cấu trúc năng lực tổ chức để chuyển đổi Net Zero một cách thực chất và có hệ thống. Với sứ mệnh “Phát triển bền vững & Kiến tạo di sản”, IBS cam kết không chỉ giúp doanh nghiệp thích ứng với xu thế xanh hóa, mà còn kiến tạo giá trị dài hạn – cả về tài chính lẫn tác động tích cực đến môi trường và cộng đồng.

Chương trình đào tạo “Chuyên viên Tài chính xanh: Làm chủ lộ trình Net Zero và Tín chỉ Carbon” là một trong những sáng kiến trọng điểm thể hiện rõ định hướng này. Đây không chỉ là một khóa đào tạo, mà là nền tảng xây dựng nội lực để doanh nghiệp:

• Làm chủ kiến thức và kỹ năng kiểm kê khí nhà kính (KNK)
• Hiểu rõ khung pháp lý và tiêu chuẩn quốc tế (ISO 14064-1, GHG Protocol, PCAF, SBTi, TCFD, …) cùng các quy định hiện hành tại Việt Nam 
• Xây dựng và triển khai chiến lược Net Zero
• Mở rộng cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực tài chính bền vững

Chúng tôi không cung cấp tư vấn một chiều. Chúng tôi đồng hành cùng doanh nghiệp trong từng bước hành động – từ việc đánh giá hiện trạng đến xây dựng lộ trình khả thi.

>>> ĐĂNG KÝ NGAY: Chuyên Viên Tài Chính Xanh: Làm Chủ Lộ Trình Net Zero Và Tín Chỉ Carbon

Công ty Cổ Phần Viện Đào Tạo & Tư Vấn Giải Pháp Doanh Nghiệp IBS

• Địa chỉ: 35 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Sài Gòn, TP.HCM
• Website: ibsglobal.vn 
• Email: info@ibsglobal.vn
• Facebook: https://www.facebook.com/ibsglobal.vn/

Youtube: youtube.com/@ViệnĐàoTạoIBS