Lập kế hoạch Net Zero trong doanh nghiệp: Góc nhìn chiến lược dành cho CEO

Trong nhiều cuộc trò chuyện cùng các CEO và chủ doanh nghiệp sản xuất, một điều lặp đi lặp lại: ai cũng biết đến Net Zero, nhưng rất ít người có một kế hoạch thực sự rõ ràng để bắt đầu. 

Không phải vì họ không quan tâm đến môi trường. Mà bởi vì Net Zero – khi đi vào thực tế – là một bài toán phức tạp, liên quan trực tiếp đến chi phí, quy trình vận hành, chuỗi cung ứng và thậm chí là cả tư duy điều hành đã định hình suốt nhiều năm.

Vì sao doanh nghiệp cần lập kế hoạch Net Zero ngay từ hôm nay?

Nhiều lãnh đạo doanh nghiệp Việt vẫn xem Net Zero là mục tiêu xa vời hoặc chỉ dành cho các tập đoàn lớn. Nhưng thực tế, đây là xu hướng bắt buộc đối với mọi quy mô doanh nghiệp, đặc biệt trong các lĩnh vực:

• Sản xuất (may mặc, chế biến thực phẩm, xây dựng…): chịu sức ép kiểm kê và giảm phát thải từ đối tác toàn cầu
• Xuất khẩu: bị ảnh hưởng bởi cơ chế điều chỉnh carbon tại biên giới (CBAM, EU Green Deal…)
• Đầu tư và tài chính: nhà đầu tư ngày càng ưu tiên các doanh nghiệp có kế hoạch ESG rõ ràng
• Tuyển dụng và thương hiệu: người tiêu dùng và lao động trẻ ưa chuộng doanh nghiệp có trách nhiệm với môi trường

Do đó, lập kế hoạch Net Zero trong doanh nghiệp không còn là lựa chọn, mà là một nhiệm vụ chiến lược trong hành trình chuyển đổi.

Bài học từ Unilever: Lập kế hoạch Net Zero không phải lý thuyết – đó là hệ điều hành mới của doanh nghiệp hiện đại

Nếu bạn vẫn đang nghĩ Net Zero là một khái niệm mang tính truyền thông, hãy nhìn vào cách Unilever hành động. Năm 2021, tập đoàn này công bố Climate Transition Action Plan (CTAP) – một kế hoạch hành động toàn diện, không phải để đối phó, mà là để tái thiết cách vận hành doanh nghiệp trong một thế giới đang tiến nhanh về phát thải thấp.

Họ không đợi chính sách. Họ không phản ứng bị động với yêu cầu từ thị trường. Họ chủ động xây dựng lộ trình Net Zero như một phần cốt lõi trong chiến lược phát triển dài hạn.

Và đó cũng là lý do họ không chỉ giữ vững vị thế – mà đang dẫn đầu.Vậy Unilever đã làm gì, và đâu là những bài học mà doanh nghiệp Việt có thể học hỏi để lập kế hoạch Net Zero trong doanh nghiệp mình một cách khả thi và hiệu quả?

Thiết lập mục tiêu Net Zero dựa trên cơ sở khoa học

Unilever không tự đặt mục tiêu theo cảm tính, mà sử dụng chuẩn SBTi (Science Based Targets initiative)  – cơ chế thiết lập mục tiêu khí hậu được cộng đồng doanh nghiệp toàn cầu công nhận.

Cụ thể:

• Cam kết đạt Net Zero trong vận hành (Scope 1 & 2) vào năm 2030
• Giảm 42% phát thải toàn bộ chuỗi giá trị (Scope 1, 2, 3) vào năm 2030
• Đạt Net Zero toàn diện vào năm 2039, sớm hơn 11 năm so với mục tiêu phổ quát của toàn cầu

Tất cả mục tiêu này được xây dựng dựa trên kịch bản giới hạn mức tăng nhiệt toàn cầu ở 1.5°C, phù hợp với Thỏa thuận Paris. Đây là bước đầu tiên nhưng mang tính quyết định trong bất kỳ nỗ lực nào nhằm lập kế hoạch Net Zero trong doanh nghiệp – bởi nếu mục tiêu không đủ rõ ràng và có thể đo lường, toàn bộ kế hoạch sẽ rơi vào hình thức.

Kiểm kê, phân tích và mô hình hóa lượng phát thải theo chuỗi giá trị

Unilever không dừng lại ở việc kiểm kê phát thải cơ bản, mà đầu tư xây dựng hệ thống mô hình hóa khí hậu nội bộ, bao gồm:

• Đo lường phát thải toàn bộ chuỗi giá trị (Scope 1, 2, 3) theo chuẩn GHG Protocol
• Sử dụng dữ liệu này để phân tích các điểm nóng phát thải (hotspots) – như nguyên liệu nông nghiệp, hoạt động sản xuất, logistics, tiêu dùng và thải bỏ
• Mô phỏng các kịch bản phát thải đến 2030 và 2039 – từ đó xác định lộ trình giảm phát thải theo từng giai đoạn

Việc kiểm kê không chỉ nhằm báo cáo, mà là nền tảng ra quyết định. Đây cũng chính là bước không thể thiếu khi lập kế hoạch Net Zero trong doanh nghiệp – đặc biệt với các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu. Khi bạn biết mình đang phát thải ở đâu, bạn mới có thể can thiệp hiệu quả.

Xây dựng chiến lược hành động tùy chỉnh theo từng lĩnh vực và khu vực địa lý

Thay vì áp dụng một kế hoạch cứng nhắc cho toàn bộ tập đoàn, Unilever triển khai hành động định hướng theo ngành hàng (divisions), khu vực và nhóm sản phẩm. Ví dụ:

• Tại nhà máy: điện khí hóa quy trình, đầu tư năng lượng tái tạo (solar, steam biomass)
• Trong chuỗi cung ứng: thay đổi phương thức vận tải, ưu tiên đối tác có cam kết Net Zero, áp dụng tiêu chí ESG trong lựa chọn nhà cung cấp
• Ở cấp độ nông nghiệp: chuyển đổi sang mô hình nông nghiệp tái sinh (Regenerative Agriculture) – không chỉ giảm phát thải mà còn tạo giá trị xã hội
• Tại cấp sản phẩm: đổi công thức, giảm nguyên liệu phát thải cao, thiết kế lại bao bì, giảm thiểu lượng nước và năng lượng cần thiết khi tiêu dùng

Điều này phản ánh tư duy linh hoạt nhưng có hệ thống – một điều mà bất kỳ ai đang lập kế hoạch Net Zero trong doanh nghiệp đều cần lưu ý: không có một công thức chung cho tất cả, nhưng có nguyên tắc phù hợp để tùy chỉnh theo bối cảnh cụ thể.

Gắn kế hoạch Net Zero với chiến lược tài chính

Một trong những điểm khác biệt trong kế hoạch của Unilever là chuyển mục tiêu khí hậu từ chiến lược môi trường sang chiến lược tài chính. Doanh nghiệp này:

• Thiết lập Climate Transition Fund – quỹ đầu tư nội bộ tài trợ cho các sáng kiến giảm phát thải
• Triển khai trái phiếu phát triển bền vững (Sustainability-linked bonds) – huy động vốn với lãi suất liên kết mục tiêu ESG
• Áp dụng cơ chế giá nội bộ carbon (Internal Carbon Pricing) – giúp đánh giá hiệu quả tài chính của các quyết định đầu tư dưới góc độ phát thải

Với các doanh nghiệp Việt, đây là một tư duy cần thay đổi khi lập kế hoạch Net Zero trong doanh nghiệp: không nhìn ESG như “chi phí phát sinh”, mà như một “kênh tạo giá trị chiến lược”, giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín, mở rộng thị trường và tiếp cận vốn tốt hơn.

Giám sát, báo cáo, điều chỉnh thường xuyên

Cuối cùng, điều giúp kế hoạch Net Zero của Unilever thực sự tạo ra tác động không nằm ở việc họ viết kế hoạch sớm – mà ở cách họ duy trì một cơ chế thực thi linh hoạt và minh bạch:

• Báo cáo tiến độ hằng năm với dữ liệu phát thải rõ ràng, có kiểm toán độc lập
• Công bố rủi ro khí hậu tài chính theo chuẩn TCFD
• Điều chỉnh hành động theo biến động công nghệ, thị trường và chính sách

Đây cũng là yếu tố quan trọng mà nhiều doanh nghiệp Việt cần lưu ý khi lập kế hoạch Net Zero trong doanh nghiệp: một kế hoạch chỉ thực sự có giá trị khi nó trở thành hệ thống vận hành sống động – được cập nhật, theo dõi và cải tiến liên tục, chứ không dừng lại ở vai trò tham khảo chiến lược.

Lập kế hoạch Net Zero trong doanh nghiệp: Không thể “làm cho có”, càng không thể “làm một lần rồi thôi”

Lập kế hoạch Net Zero không phải là một file Excel để nộp cho đối tác. Đó là một lộ trình chuyển đổi sâu, đòi hỏi doanh nghiệp:

• Biết rõ mình phát thải ở đâu (dữ liệu đo lường chính xác)
• Có mục tiêu đủ tham vọng – nhưng thực thi được (đặt mốc thời gian cụ thể)
• Tích hợp ESG vào quy trình, tài chính và văn hóa doanh nghiệp

Net Zero là một hệ điều hành mới. Nếu bạn không thiết lập ngay hôm nay, sẽ rất khó để đồng bộ đội ngũ, công nghệ, và chuỗi cung ứng trong tương lai.

Kết luận: Net Zero không chỉ là trách nhiệm, mà là cơ hội của doanh nghiệp

Lập kế hoạch Net Zero trong doanh nghiệp không phải là giấc mơ quá tầm, mà là câu chuyện đang thật sự diễn ra từng ngày. Điều khác biệt nằm ở sự chủ động, cam kết rõ ràng và sự đồng hành đúng lúc.

Nếu bạn cũng đang nhìn thấy làn sóng Net Zero đang đến gần – và bạn muốn đi trước thay vì bị bỏ lại phía sau – IBS sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong từng bước lập kế hoạch, kiểm kê, hành động và chứng minh nỗ lực ESG một cách bài bản, quốc tế hóa.

IBS – Đơn vị dẫn đầu tại Việt Nam trong lĩnh vực đào tạo & tư vấn ESG, kiểm kê khí nhà kính, tài chính bền vững, luôn sẵn sàng hỗ trợ các doanh nghiệp trên hành trình hiện thực hóa Net Zero.

Với sứ mệnh “Phát triển bền vững & Kiến tạo di sản”, IBS cùng Học viện tín chỉ carbon (VOS – CTA) đã phát triển Chương trình đào tạo “Chuyên viên Tài chính Xanh: Làm chủ lộ trình Net Zero và Tín chỉ Carbon” – dành cho các cán bộ, nhân sự của các tổ chức tài chính muốn:

• Chủ động xây dựng lộ trình Net Zero
• Hiểu và áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong kiểm kê phát thải
• Mở rộng cơ hội tiếp cận nguồn vốn xanh, tham gia hiệu quả thị trường tín chỉ carbon

>>> ĐĂNG KÝ NGAY: Chuyên Viên Tài Chính Xanh: Làm Chủ Lộ Trình Net Zero Và Tín Chỉ Carbon

Công ty Cổ Phần Viện Đào Tạo & Tư Vấn Giải Pháp Doanh Nghiệp IBS

• Địa chỉ: 35 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Sài Gòn, TP.HCM
• Website: ibsglobal.vn 
• Email: info@ibsglobal.vn
• Facebook: https://www.facebook.com/ibsglobal.vn/
• Youtube: youtube.com/@ViệnĐàoTạoIBS