Lợi ích Net Zero trong doanh nghiệp Việt Nam: Cơ hội hay áp lực trong cuộc đua bền vững?

Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng phát triển bền vững, Net Zero đã trở thành một trong những chiến lược trọng yếu được nhiều tập đoàn quốc tế ưu tiên triển khai. Tuy nhiên, với phần lớn doanh nghiệp tại Việt Nam, khái niệm Net Zero vẫn còn khá mới hoặc bị hiểu sai như một nhiệm vụ “bắt buộc” thay vì là một chiến lược chủ động tạo giá trị lâu dài.

Thực tế, lợi ích Net Zero trong doanh nghiệp Việt Nam không dừng lại ở việc tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế. Đây là cơ hội để doanh nghiệp tái cấu trúc, nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút nguồn lực và mở rộng thị trường. Đặc biệt, trong giai đoạn chuyển đổi đầy biến động hiện nay, Net Zero không còn là lựa chọn xa xỉ, mà đã trở thành một bước đi cần thiết.

Vì sao doanh nghiệp Việt cần quan tâm đến Net Zero ngay bây giờ?

Việc gia nhập cuộc đua Net Zero không chỉ thể hiện trách nhiệm xã hội mà còn phản ánh tầm nhìn chiến lược của lãnh đạo doanh nghiệp. Trên thực tế, ngày càng nhiều quốc gia đã áp dụng các chính sách siết chặt tiêu chuẩn môi trường, trong đó có cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu. Nếu doanh nghiệp Việt không có lộ trình cắt giảm phát thải rõ ràng, nguy cơ bị loại khỏi chuỗi cung ứng toàn cầu là hoàn toàn có thể xảy ra.

Cùng lúc đó, các quỹ đầu tư lớn và ngân hàng cũng đang thay đổi tiêu chí rót vốn, ưu tiên những tổ chức có chiến lược ESG và cam kết Net Zero rõ ràng. Người tiêu dùng hiện đại, đặc biệt là thế hệ trẻ, cũng ngày càng quan tâm đến giá trị bền vững đằng sau sản phẩm. Trong bối cảnh đó, lợi ích Net Zero trong doanh nghiệp Việt Nam thể hiện ở cả ba khía cạnh: giữ vững thị phần, thu hút đầu tư và xây dựng thương hiệu giá trị lâu dài.

Net Zero không phải chi phí – Đó là khoản đầu tư chiến lược

Áp dụng Net Zero không đồng nghĩa với tăng chi phí, mà là một quá trình tối ưu hóa toàn diện. Dưới đây là 4 lợi ích Net Zero trong doanh nghiệp Việt Nam mà nhiều tổ chức đã và đang chứng kiến:

Giảm thiểu rủi ro từ thị trường và chính sách

Lợi ích Net Zero trong doanh nghiệp Việt Nam đầu tiên và cấp thiết nhất chính là giảm thiểu rủi ro vận hành, rủi ro pháp lý và rủi ro mất thị phần – điều đang hiện hữu ngay tại thời điểm này.

Hãy lấy ví dụ từ CBAM – Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của Liên minh Châu Âu. Chính sách này yêu cầu tất cả các mặt hàng nhập khẩu vào EU (trong đó có hàng trăm mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như dệt may, gỗ, thủy sản, nông sản, điện tử…) phải kèm theo báo cáo minh bạch lượng phát thải khí nhà kính.

CBAM không phải lời cảnh báo xa vời – nó đã bắt đầu áp dụng thử nghiệm từ năm 2023 và sẽ chính thức có hiệu lực vào 2026. Những doanh nghiệp Việt không kịp chuyển đổi sẽ bị đánh thuế carbon cao hơn – hoặc đơn giản là bị loại khỏi chuỗi cung ứng.

Ngược lại, những doanh nghiệp biết tận dụng lợi ích Net Zero trong doanh nghiệp Việt Nam sẽ:

• Chủ động thích ứng trước yêu cầu quốc tế.
• Trở thành đối tác đáng tin cậy với thị trường có tiêu chuẩn cao.
• Hạn chế rủi ro pháp lý và tài chính từ các chính sách môi trường ngày càng siết chặt.

Gia tăng năng lực cạnh tranh

Trong nhiều năm qua, doanh nghiệp Việt cạnh tranh phần lớn dựa vào 3 yếu tố: giá rẻ, nhân công dồi dào và khả năng đáp ứng đơn hàng lớn. Nhưng ba yếu tố này đang dần trở nên lỗi thời, khi thị trường toàn cầu chuyển trọng tâm sang giá trị bền vững, năng lực vận hành minh bạch và trách nhiệm với môi trường – xã hội – quản trị (ESG).

Vì vậy, một trong những lợi ích Net Zero trong doanh nghiệp Việt Nam là mở ra một định vị cạnh tranh hoàn toàn mới, không phụ thuộc vào chi phí thấp hay sản lượng cao, mà dựa trên:

• Cam kết giảm phát thải carbon rõ ràng.
• Áp dụng công nghệ sạch và quy trình tối ưu.
• Truyền thông thương hiệu gắn với các giá trị phát triển bền vững.

Những yếu tố này không chỉ giúp doanh nghiệp trở nên hấp dẫn hơn trong mắt khách hàng quốc tế, mà còn tạo ra sức hút mạnh mẽ với các nhà đầu tư, các tổ chức tài chính và thậm chí là người tiêu dùng Việt trẻ tuổi, có nhận thức cao về trách nhiệm xã hội.

Tăng doanh thu – Tăng khả năng thâm nhập thị trường

Các doanh nghiệp áp dụng mô hình Net Zero có thể:

• Truy cập được thị trường quốc tế yêu cầu cao như EU, Nhật Bản, Mỹ.
• Gia tăng giá trị thương hiệu, từ đó tăng biên lợi nhuận, thay vì cạnh tranh bằng giá.

Ví dụ điển hình là Tập đoàn PAN – một doanh nghiệp không nằm trong nhóm bắt buộc kiểm kê khí nhà kính, nhưng chủ động đi trước. Nhờ sử dụng năng lượng tái tạo, giảm sử dụng phân bón – nước – bao bì, họ tiết kiệm hàng chục tỷ đồng mỗi năm, đồng thời tăng doanh thu từ việc khai thác thêm giá trị từ phụ phẩm.

Đây là lợi ích Net Zero trong doanh nghiệp Việt Nam mà nhiều đơn vị chưa nhìn ra: khả năng chuyển hoá chất thải thành dòng doanh thu phụ – tăng hiệu quả vận hành mà không cần mở rộng quy mô.

Thu hút vốn đầu tư xanh – Lợi ích chiến lược cho doanh nghiệp biết chuẩn bị

Một lợi ích Net Zero trong doanh nghiệp Việt Nam đang trở nên rõ ràng là: khả năng tiếp cận nguồn vốn đầu tư xanh, vốn đang tăng trưởng mạnh nhưng lại rất kén chọn.

Theo ông Vũ Chí Công – Giám đốc ESG tại Vinacapital cho rằng nguồn vốn xanh dồi dào, nhưng không dễ tìm được doanh nghiệp Việt phù hợp để đầu tư – đơn giản vì họ chưa công bố thông tin phát thải, chưa xây dựng được hồ sơ minh bạch về ESG.

Điều này mở ra cơ hội lớn – đặc biệt cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa:

• Không cần làm tất cả, nhưng cần bắt đầu từ căn bản: kiểm kê khí nhà kính, xác định điểm phát thải lớn, lưu trữ và cập nhật dữ liệu định kỳ.
• Đây chính là những “tín hiệu xanh” giúp doanh nghiệp ghi điểm với quỹ đầu tư – không chỉ trong ngành sản xuất mà cả tài chính, logistics, công nghệ.

Di sản chuyển đổi – Khi Net Zero trở thành một phần của năng lực lãnh đạo

Có một điều quan trọng nhưng thường bị bỏ qua: Net Zero là nơi để lãnh đạo doanh nghiệp rèn năng lực tư duy hệ thống – năng lực ra quyết định có chiều sâu – và năng lực chuyển hóa văn hóa doanh nghiệp.

Theo bà Đặng Thị Hồng Hạnh – Giám đốc điều hành VNEEC chia sẻ rằng vấn đề lớn nhất của Net Zero không phải là công nghệ hay vốn – mà là nhận thức của lãnh đạo doanh nghiệp. Một khi lãnh đạo đã nhận thức đúng, mọi thứ khác đều có thể được giải quyết.

Do đó, lợi ích Net Zero trong doanh nghiệp Việt Nam còn là sự trưởng thành trong cách lãnh đạo:

• Không chạy theo tăng trưởng ngắn hạn, mà tạo nền tảng cho kế thừa.
• Không còn phụ thuộc vào nhân sự cá nhân, mà xây dựng hệ thống tư duy vận hành hướng dài hạn.
• Không chỉ kinh doanh vì con số, mà còn vì giá trị thật sự mà doanh nghiệp để lại cho xã hội và môi trường.

Tư duy CEO: Từ điều hành ngắn hạn đến lãnh đạo có di sản

Một trong những lợi ích Net Zero trong doanh nghiệp Việt Nam thường bị bỏ qua – nhưng lại có ý nghĩa chiến lược nhất – chính là: thay đổi cách một người đứng đầu nhìn về tương lai doanh nghiệp của mình.

Không còn là lãnh đạo của hiệu suất ngắn hạn hay những KPI chỉ để vượt qua kỳ báo cáo, CEO của thời đại Net Zero là người xây dựng tầm nhìn dài hạn, truyền cảm hứng và kiến tạo hệ giá trị mới trong tổ chức.

Nhìn nhận Net Zero không phải là “nhiệm vụ phải làm cho kịp chính sách”, mà là cơ hội để tái cấu trúc toàn diện doanh nghiệp theo hướng bền vững, hiệu quả, và minh bạch, chính là cách để lãnh đạo chứng minh bản lĩnh.

Dưới đây là 5 góc nhìn chiến lược CEO cần cân nhắc, nếu muốn biến Net Zero thành nền móng cho một doanh nghiệp có di sản:

• Khẳng định bản lĩnh lãnh đạo có tầm nhìn dài hạn, chứ không chỉ phản ứng ngắn hạn.
• Tăng khả năng tiếp cận dòng vốn xanh từ các quỹ đầu tư ESG, ngân hàng phát triển.
• Tạo thương hiệu uy tín trong và ngoài nước gắn với hình ảnh bền vững, trách nhiệm.
• Xây văn hóa nội bộ có chiều sâu khi nhân sự thấy được giá trị họ đóng góp cho cộng đồng.
• Chuẩn bị lộ trình kế thừa doanh nghiệp vững chắc, khi giá trị cốt lõi không còn chỉ là lợi nhuận.

Vậy hành trình Net Zero bắt đầu từ đâu?

Net Zero không bắt đầu bằng công nghệ – mà bắt đầu bằng tư duy lãnh đạo.

Gợi ý 3 bước đầu tiên cho CEO Việt:

• Đánh giá hiện trạng vận hành và điểm phát thải lớn nhất trong doanh nghiệp.
  → Nếu chưa biết cách, có thể bắt đầu bằng việc học cách kiểm kê khí nhà kính theo chuẩn ISO 14064.
• Xây dựng một nhóm chuyển đổi xanh nhỏ (nội bộ hoặc kết hợp chuyên gia) để thí điểm từng giải pháp nhỏ như tiết kiệm điện, loại bỏ lãng phí vận hành, áp dụng công nghệ mới…
• Tìm kiếm đối tác đồng hành chiến lược – những đơn vị có năng lực tư vấn thực tế, hiểu doanh nghiệp Việt và biết cách áp dụng Net Zero một cách khả thi – vừa sức – đúng ngành.

Net Zero – Không chỉ là lộ trình carbon, mà là di sản doanh nghiệp

Net Zero không chỉ là trách nhiệm môi trường. Đó là cách để một CEO chứng minh:

• Tầm nhìn đủ xa để không lạc hậu trong tương lai.
• Chiến lược đủ vững để dẫn dắt đội ngũ qua thời kỳ chuyển tiếp.
• Hệ thống vận hành có giá trị lâu dài – điều mà thế hệ kế thừa có thể phát triển tiếp, chứ không cần làm lại từ đầu.

IBS –  Đối tác chuyển đổi chiến lược cùng doanh nghiệp Việt

Nếu bạn đang trăn trở làm sao để:

• Không bị bỏ lại trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
• Chuyển đổi xanh mà không đốt cháy ngân sách.
• Tạo ra giá trị thương hiệu vượt lên trong thời đại ESG.

IBS sẵn sàng đồng hành cùng doanh nghiệp Việt trong hành trình Net Zero – với tư duy đúng, giải pháp thực tiễn và đội ngũ chuyên gia chuyên sâu. Với sứ mệnh “Phát triển bền vững & Kiến tạo di sản”, chúng tôi tin rằng chuyển đổi xanh không chỉ là trách nhiệm, mà là cơ hội để doanh nghiệp tái cấu trúc nội lực và nâng tầm chiến lược phát triển.

Trong chiến lược đồng hành cùng doanh nghiệp trên lộ trình Net Zero, IBS đồng hành cùng VOS – Học viện tín chỉ carbon phát triển chương trình đào tạo “Chuyên viên Tài chính xanh: Làm chủ lộ trình Net Zero và Tín chỉ Carbon” – một bước đi cụ thể nhằm biến sứ mệnh thành hành động. Đây không chỉ là một khóa học, mà là nền tảng để doanh nghiệp:

– Làm chủ kỹ năng kiểm kê khí nhà kính theo chuẩn ISO 14064-1
– Hiểu rõ khung pháp lý và tiêu chuẩn quốc tế như GHG Protocol, PCAF, SBTi, TCFD và Nghị định 06/2022/NĐ-CP
– Thiết lập lộ trình Net Zero phù hợp với thực tiễn ngành
– Quản lý rủi ro khí hậu và nâng cao năng lực gọi vốn xanh
– Mở rộng cơ hội trong lĩnh vực tài chính bền vững – xu hướng đang phát triển mạnh mẽ

>>> ĐĂNG KÝ NGAY: Chuyên Viên Tài Chính Xanh: Làm Chủ Lộ Trình Net Zero Và Tín Chỉ Carbon

Công ty Cổ Phần Viện Đào Tạo & Tư Vấn Giải Pháp Doanh Nghiệp IBS

• Địa chỉ: 35 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Sài Gòn, TP.HCM
• Website: ibsglobal.vn 
• Email: info@ibsglobal.vn
• Facebook: https://www.facebook.com/ibsglobal.vn/
• Youtube: youtube.com/@ViệnĐàoTạoIBS