Năng lực con người – Tài sản vô hình quan trọng nhất mà nhiều tổ chức bỏ quên

“Một doanh nghiệp có thể vay vốn để mua máy móc, nhưng không thể vay mượn năng lực con người.”

Trong suốt hành trình phát triển của tổ chức, có một yếu tố luôn hiện diện, luôn tạo ra giá trị nhưng cũng rất dễ bị xem nhẹ hoặc đo lường sai: năng lực con người. Khi doanh nghiệp chú trọng tài sản hữu hình như tài chính, cơ sở vật chất, hệ thống,… thì tài sản vô hình như tư duy, thái độ, năng lực nội tại của con người lại thường bị bỏ quên. Hãy cùng Viện Đào Tạo IBS tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.

Năng lực con người không chỉ là kỹ năng

Nhiều nhà lãnh đạo hiện nay vẫn đánh giá năng lực theo tiêu chí ngắn hạn: hiệu suất công việc, số năm kinh nghiệm, bằng cấp chuyên môn. Nhưng đó mới chỉ là phần nổi của tảng băng. Để hiểu đúng năng lực con người, cần nhìn đủ 2 phần:

Phần bên ngoài (A.S.K)

• Attitude (Thái độ): Sự chủ động, tinh thần học hỏi, khả năng cộng tác.
• Skills (Kỹ năng): Kỹ năng chuyên môn, kỹ năng mềm, năng lực giao tiếp và xử lý tình huống.
• Knowledge (Kiến thức): Hiểu biết chuyên ngành, nhận thức về thị trường, khả năng cập nhật kiến thức mới.

Phần bên trong: Mindset & Triết lý sống

• Mindset (Tư duy): Cách người đó đối diện với thay đổi, phản ứng với thất bại, sẵn sàng học hỏi hay khép kín.
• Triết lý sống & giá trị cá nhân: Yếu tố quyết định tính bền vững trong hành vi, đạo đức nghề nghiệp, sự trung thành và cam kết với tổ chức.

Chỉ khi đánh giá đầy đủ cả hai khía cạnh này, doanh nghiệp mới có thể phát triển đúng người, giao đúng việc và xây dựng được đội ngũ có khả năng thích ứng và đồng hành lâu dài.

Vì sao nhiều CEO chưa tối ưu hoá hiệu quả đầu tư vào năng lực con người?

Trong hành trình xây dựng đội ngũ mạnh, không ít CEO đã dành nhiều nguồn lực cho tuyển dụng, đào tạo và giữ chân nhân tài. Tuy nhiên, nếu kết quả chưa như kỳ vọng, điều đó không đồng nghĩa với thất bại – mà là dấu hiệu cho thấy cần một cách tiếp cận mới toàn diện và sâu sắc hơn.

Có 3 điểm mà nhiều tổ chức hiện nay có thể chưa khai thác đúng mức tiềm năng của nguồn lực con người:

• Tập trung vào năng lực chuyên môn mà chưa cân nhắc yếu tố phù hợp: Ứng viên có thể rất giỏi về kỹ thuật, nhưng nếu chưa hoà hợp với văn hóa tổ chức hoặc chưa thực sự chia sẻ cùng giá trị, hiệu quả hợp tác sẽ khó bền vững.
• Thiếu công cụ đánh giá năng lực toàn diện: Nhiều doanh nghiệp vẫn đánh giá nhân sự dựa trên kỹ năng và kết quả công việc, trong khi các yếu tố như tư duy, thái độ và triết lý sống lại chính là phần gốc tạo ra sự cam kết và phát triển lâu dài.
• Chưa xây dựng chiến lược phát triển nội lực bài bản: Đào tạo nếu chỉ dừng lại ở các lớp kỹ năng ngắn hạn thì khó tạo ra sự chuyển biến thực chất. Cần có lộ trình coaching rõ ràng, gắn với mục tiêu chiến lược và văn hoá tổ chức, để mỗi nhân sự không chỉ làm tốt việc, mà còn nhìn thấy con đường phát triển của chính mình.

Chuyển đổi góc nhìn từ “đào tạo kỹ năng” sang “phát triển nội lực” chính là chìa khóa giúp doanh nghiệp khai thác trọn vẹn giá trị của tài sản con người.

Khi tổ chức đầu tư chưa đầy đủ vào phát triển năng lực con người

Khi nền tảng phát triển con người chưa được đặt đúng vị trí chiến lược, tổ chức có thể gặp những dấu hiệu tiềm ẩn cần quan sát và điều chỉnh để chuyển mình hiệu quả hơn:

• CEO vẫn đang “ôm việc” vì chưa an tâm trao quyền – không hẳn vì nhân sự không đủ năng lực, mà có thể vì chưa được trao cơ hội để phát huy
• Đội ngũ vận hành tốt nhưng thiếu đột phá – tinh thần đổi mới chưa được khơi dậy, do chưa có không gian phát triển tư duy chủ động.
• Bài toán kế thừa còn bỏ ngỏ – tổ chức có nhiều nhân sự tiềm năng, nhưng lại thiếu một lộ trình cụ thể để họ sẵn sàng dẫn dắt khi doanh nghiệp mở rộng
• Người giỏi tìm kiếm môi trường phát triển rõ ràng – nếu tổ chức chưa thể hiện được cam kết dài hạn trong việc đầu tư vào con người, thì khó giữ chân những người có khát vọng.

Những dấu hiệu này không phải là điểm yếu, mà là tín hiệu để tổ chức nhìn lại, tái thiết chiến lược phát triển con người một cách toàn diện. Khi nội lực được nuôi dưỡng đúng cách, tổ chức sẽ có nền tảng vững chắc để mở rộng, thích ứng và bứt phá bền vững.

3 bước xây dựng chiến lược phát triển năng lực con người một cách hệ thống

Bước 1: Xác định rõ khung năng lực theo định hướng phát triển bền vững

Để phát triển con người một cách chiến lược, tổ chức cần làm rõ: “Chúng ta kỳ vọng điều gì ở con người trong hiện tại – và trong tương lai?”

Thay vì mô tả công việc theo kiểu “phải làm gì mỗi ngày”, cần xây dựng khung năng lực theo vai trò chiến lược, dựa trên 3 nhóm:

• Lãnh đạo cấp cao: Không chỉ cần kỹ năng điều hành, mà cần năng lực định hướng tầm nhìn dài hạn, dẫn dắt chuyển đổi, truyền cảm hứng cho văn hóa tổ chức.
• Nhân sự cấp trung: Cần khả năng “kết nối hai đầu”: hiểu chiến lược từ trên, triển khai hiệu quả xuống dưới; đồng thời có tư duy chủ động phát hiện và giải quyết vấn đề.
• Đội ngũ kế thừa: Cần sớm được xác định và phát triển theo lộ trình. Đặc biệt là khả năng học hỏi, sự cam kết lâu dài, tư duy lãnh đạo và khả năng thích ứng.

Khung năng lực phải gắn với tầm nhìn phát triển bền vững của doanh nghiệp – không dừng ở KPI ngắn hạn.

Bước 2: Áp dụng coaching nội bộ để khơi mở nội lực thay vì chỉ đào tạo kỹ năng

“Coaching không phải là giảng dạy, mà là hành trình giúp con người tìm thấy phiên bản tốt nhất của chính mình.”

Khác với đào tạo (training), coaching chú trọng vào sự chuyển hóa nội tại: tư duy, nhận thức, giá trị sống. Đây là phương pháp giúp nhân sự:

• Hiểu rõ vai trò và mục tiêu cá nhân trong bức tranh chung của tổ chức
• Tăng sự chủ động, tinh thần trách nhiệm và cam kết đồng hành
• Phát triển khả năng lãnh đạo, kể cả khi họ chưa giữ vai trò lãnh đạo chính thức

Gợi ý mô hình triển khai coaching nội bộ:

• Cấp nhân viên: Coaching định hướng phát triển năng lực cá nhân, giải phóng tiềm năng
• Cấp quản lý: Coaching xây dựng tư duy lãnh đạo, kỹ năng dẫn dắt đội nhóm, ra quyết định
• Cấp lãnh đạo: Coaching chiến lược, tư duy dài hạn, khả năng thích ứng với chuyển đổi

Một chương trình coaching được thiết kế đúng sẽ giúp đội ngũ chuyển từ “làm việc cho tổ chức” sang “làm việc cùng tổ chức”.

Bước 3: Tạo ra môi trường làm việc nuôi dưỡng năng lực nội tại lâu dài

Con người không phát triển bền vững nếu tổ chức không tạo được “đất lành” để họ lớn lên. Một chiến lược phát triển năng lực con người phải đi kèm với việc xây dựng môi trường phù hợp để họ phát triển mỗi ngày.

3 yếu tố cốt lõi:

• Ghi nhận đúng – thưởng đúng – trao quyền đúng: Ghi nhận không chỉ qua lương thưởng, mà còn qua sự tin tưởng, trao quyền, và lắng nghe. Khi nhân sự cảm thấy họ được công nhận và có giá trị, họ sẽ tự nguyện phát triển.
• Văn hoá học tập liên tục: Tổ chức nên khuyến khích chia sẻ tri thức, tạo điều kiện học hỏi (nội bộ – bên ngoài), xây dựng “văn hoá phát triển” thay vì chỉ là “đi học khi cần”.
• Kết nối năng lực cá nhân với mục tiêu tổ chức: Giúp mỗi cá nhân hiểu rằng sự phát triển của họ có ý nghĩa với chiến lược tổ chức. Điều này tạo ra sự gắn bó bền vững hơn bất kỳ chương trình phúc lợi nào.

Case Study: Vinamilk – Khi phát triển năng lực con người trở thành chiến lược cốt lõi

Trong một thị trường đầy biến động, nơi công nghệ, giá nguyên liệu và hành vi tiêu dùng thay đổi không ngừng, Vinamilk không chỉ giữ vững vị thế số 1 ngành sữa, mà còn là hình mẫu về một tổ chức lấy con người làm trung tâm chiến lược.

Tại Vinamilk, năng lực con người không phải là chi phí đào tạo – mà là tài sản chiến lược được đầu tư bài bản, dài hạn và toàn diện.

Khác với nhiều doanh nghiệp chỉ đánh giá hiệu quả làm việc qua KPI, Vinamilk áp dụng mô hình quản trị hiệu suất gắn liền với triết lý lãnh đạo dân chủ – nơi mỗi nhân viên không chỉ được giao nhiệm vụ, mà còn được lắng nghe và tham gia vào các quyết định quan trọng của tổ chức.

Chính mô hình này đã tạo ra một nền văn hóa công ty nơi năng lực cá nhân được tôn trọng, và mọi người có cơ hội phát huy trí tuệ, thay vì chỉ “thực thi theo chỉ đạo”.

Vinamilk triển khai hệ thống đào tạo liên tục theo chiều sâu:

• Các khóa học kỹ năng chuyên môn & kỹ năng mềm diễn ra thường xuyên, giúp nhân sự thích ứng với môi trường làm việc hiện đại.
• Đào tạo nội bộ được thiết kế nhằm khai thác tiềm năng ẩn sâu của từng cá nhân – không dừng lại ở việc “nâng cao nghiệp vụ”.
• Các chương trình phát triển đội ngũ kế thừa được lồng ghép với định hướng chiến lược dài hạn của công ty, giúp nhân sự hiểu rõ vai trò của mình trong bức tranh lớn.

Điều này không chỉ giúp Vinamilk có lực lượng lao động tinh nhuệ, mà còn tạo nên một nền văn hóa học tập liên tục – nơi mỗi người đều là “phiên bản nâng cấp” của chính mình qua từng giai đoạn.

Vinamilk hiểu rằng, con người chỉ phát triển khi được đặt trong một môi trường lành mạnh và truyền cảm hứng. Vì vậy, họ không chỉ đầu tư vào đào tạo mà còn chú trọng xây dựng hệ sinh thái công việc đầy động lực:

• Chính sách phúc lợi toàn diện: bảo hiểm y tế mở rộng, nghỉ phép linh hoạt, lộ trình thăng tiến rõ ràng.
• Văn hóa gắn kết sâu sắc: thông qua các hoạt động team-building, du lịch năm, tiệc cuối năm và các diễn đàn nội bộ – nơi giá trị cá nhân được công nhận và lan tỏa.
• Cơ hội phát triển công bằng và minh bạch: không phân biệt thâm niên hay tuổi tác – chỉ dựa vào năng lực thực và cam kết với tổ chức.

Vinamilk cho thấy: phát triển con người không thể là hành động rời rạc, mà phải là một chiến lược dài hạn – với mục tiêu là chuyển hóa nội lực thành sức mạnh tổ chức.

Ở đó, năng lực không chỉ đến từ kỹ năng, mà còn đến từ:

• Tư duy chủ động
• Sự cam kết
• Niềm tin rằng mình đang góp phần vào một sứ mệnh lớn hơn

Đầu tư vào năng lực con người – Bắt đầu từ hành trình Khai vấn

Năng lực con người không nằm ở bề nổi, mà ẩn sâu trong tư duy, giá trị và động lực nội tại. Đào tạo chỉ chạm đến kỹ năng, còn khai vấn mới thật sự đánh thức nội lực – để mỗi cá nhân trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình và sẵn sàng đồng hành cùng tổ chức.

Tại Viện Đào Tạo IBS, Khai vấn không chỉ là một phương pháp – mà là chiến lược phát triển con người từ gốc rễ, được xây dựng trên sứ mệnh “Phát triển bền vững & Kiến tạo di sản”. Chúng tôi thiết kế nhiều chương trình chuyên biệt, phù hợp với từng cấp độ và nhu cầu phát triển của cá nhân, đội ngũ và tổ chức:

• Khai vấn cá nhân 1:1 – “Hành trình về với chính mình”: Giúp cá nhân khám phá giá trị, vượt qua khủng hoảng nghề nghiệp và phát triển kỹ năng lãnh đạo bản thân.
• Khai vấn doanh nghiệp – “Xây dựng văn hoá nội lực”: Hỗ trợ tổ chức lan toả văn hoá bền vững, phát triển đội ngũ chủ chốt và tăng hiệu suất làm việc thông qua sự gắn kết nội bộ.
• Khai vấn chuyên đề với các chủ điểm trọng yếu:

• “Lãnh đạo bằng trí tuệ cảm xúc”: Phát triển EQ trong lãnh đạo.
• “Đàm phán chiến lược”: Nâng cao kỹ năng thuyết phục và ra quyết định.
• “Định hình giá trị cá nhân”: Làm rõ và củng cố hệ giá trị sống.

Dù bạn là cá nhân đang cần định vị lại bản thân, một lãnh đạo đang tìm hướng phát triển đội ngũ, hay một tổ chức muốn nuôi dưỡng nội lực lâu dài – IBS luôn sẵn sàng đồng hành trong hành trình phát triển năng lực con người một cách bền vững và có chiều sâu.

Công ty Cổ Phần Viện Đào Tạo & Tư Vấn Giải Pháp Doanh Nghiệp IBS

• Địa chỉ: 35 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Phường Sài Gòn, TP. HCM
• Website: ibsglobal.vn
• Email: info@ibsglobal.vn
• Facebook: https://www.facebook.com/ibsglobal.vn/
• Youtube: youtube.com/@ViệnĐàoTạoIBS